<p>
Phát triển nông nghiệp - nông thôn được xác định là nhân tố quyết định xóa
đói giảm nghèo, phổ cập giáo dục, thúc đẩy bình đẳng và nâng cao mức sống của
người dân ở các quốc gia đang phát triển. Tại Việt Nam, từ sau Đại hội Đại biểu
toàn quốc lần thứ VI (1986), ngành nông nghiệp đã được xác định là mặt trận kinh
tế hàng đầu. Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến phát triển nông nghiệp và nông
thôn, xác định đây là lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược với sự phát triển kinh tế - xã
hội của đất nước. Cùng với quá trình phát triển kinh tế và cải thiện đời sống, yêu
cầu về thực phẩm sạch, có chất lượng cao, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng ngày càng
cao ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Mục tiêu đặt ra cho ngành nông nghiệp
Việt Nam là tăng trưởng bền vững, hướng tới ngành kinh doanh nông nghiệp dựa
trên nền tảng của sản xuất hàng hóa quy mô lớn và kết nối chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, các nguồn lực cho tăng
trưởng ngày càng khan hiếm, áp lực cạnh tranh từ hội nhập quốc tế cao, để đạt được
mục tiêu đã đề ra, việc xây dựng chuỗi giá trị ngành nông nghiệp khép kín từ khâu
đầu vào, sản xuất, chế biến đến phân phối, tiêu thụ là cần thiết. Nhiều chính sách
của Đảng và Chính phủ đã ban hành có tính chất hỗ trợ tích cực đến hoạt động của
chuỗi giá trị ngành nông nghiệp, trong đó có nhiều chính sách liên quan đến việc hỗ
trợ về vốn, chẳng hạn: Nghị quyết số 14/NQ-CP ngày 05/3/2014 giao NHNN phối
hợp với Bộ No&PTNT, Bộ KH&CN triển khai chương trình cho vay thí điểm các
mô hình liên kết trong sản xuất nông nghiệp; Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về việc
Chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn
Sau hơn ba năm triển khai, so với cho vay nông nghiệp nông thôn, doanh số
giải ngân cho tín dụng theo chuỗi giá trị ngành nông nghiệp triển khai vẫn còn hạn
chế, chiếm tỷ trọng nhỏ, dao động từ 0,18% đến 0,78% trong giai đoạn 2014 –
tháng 8/2018. Rõ ràng, tỷ lệ như trên là thấp, nguồn vốn tín dụng chưa phát huy
được vai trò và chức năng trong việc đầu tư vào mô hình chuỗi giá trị nông sản.
Đồng thời, các giải pháp tín dụng hiện hành mang hình thức hỗ trợ hơn là hướng
đến sự phát triển bền vững cho tín dụng ngân hàng theo chuỗi giá trị nông nghiệp.
Do đó, nghiên cứu khoa học về thực trạng tín dụng ngân hàng theo chuỗi giá trị
ngành nông nghiệp Việt Nam để tìm ra cách triển khai hiệu quả là hết sức cần thiết.
Do phạm vi nghiên cứu tín dụng ngân hàng theo chuỗi giá trị ngành nông
nghiệp rộng, nghiên cứu sinh chọn cá tra, mặt hàng nông sản chủ lực tại Việt Nam,
để thực hiện nghiên cứu. Năm 2017, Việt Nam đã xuất khẩu cá tra đến hơn 150
quốc gia và đứng vị trị số một trên thế giới về xuất khẩu cá tra. Đến tháng 9/2018,
giá trị xuất khẩu cá tra đạt 1,61 tỷ USD, tăng 24,6% so với cùng kỳ năm 20172
(VASEP, 2018). Trong chương trình cho vay thí điểm vào chuỗi giá trị nông nghiệp
theo Quyết định số 1050/QĐ-NHNN ngày 28/5/2014 của NHNN, số tiền giải ngân
cho chuỗi giá trị ngành cá tra là 5.116,12 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 69,77% so với
tổng số tiền đã giải ngân cho chương trình tín dụng theo chuỗi giá trị các ngành
nghề. Đồng thời, trong bốn mô hình mẫu sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị thì
có hai mô hình liên quan trực tiếp đến ngành cá tra, cụ thể: (1) Mô hình liên kết dọc
ngành cá tra Tafishco của Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất thương mại dịch
vụ Thuận An; (2) Mô hình liên kết chuỗi trong sản xuất và xuất khẩu cá tra của
nhóm Công ty Hùng Cá.
Từ luận điểm nêu trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài “Tín dụng ngân hàng
theo chuỗi giá trị đối với ngành cá tra Việt Nam” để làm luận án tiến sĩ của mình
</p>
