Bệnh sốt rét đã được Hippocrates mô tả chi tiết từ thế kỷ V trước Công
nguyên [1]đến nay vẫn còn là một vấn đề sức khoẻ lớn của nhân loại.
Kể từ khi Laveran phát hiện và mô tả ký sinh trùng sốt rét trong máu
người đến nay, rất nhiều nghiên cứu về bệnh sốt rétđã được tiến hành, tất cả
đều nhằm hiểu biết cặn kẽ quá trình phát sinh và phát triển của bệnh từ đó tìm
kiếm những chiến lược, giải pháp tối ưu góp phần hạn chế tối đa những thiệt
hại do bệnh sốt rét gây ra. Bệnh sốt rét là bệnh xãhội, là gánh nặng bệnh tật
đối với nhiều nước trên thế giới [29]. Mặc dù đã cónhiều cố gắng kiểm soát
trong suốt 50 năm qua nhưng sốt rét vẫn là một trong những vấn đề chính của
sức khỏe cộng đồng.
Từ năm 1955, Tổ chức y tế thế giới đã có nhiều nỗ lực nhằm phòng
chống và tiêu diệt sốt rét trên toàn cầu với những yêu cầu, mục tiêu thích hợp
cho từng quốc gia. Việt Nam đã tiến hành chiến lượctiêu diệt sốt rét từ năm
1958 đến năm 1961 ở miền Bắc và diệt trừ sốt rét ở miền Nam. Tháng 2/1991
chiến lược phòng chống sốt rét được đề xuất và hiệnnay là chiến lược đẩy lùi
sốt rét theo xu hướng toàn cầu [4].
Với tất cả những nỗ lực nêu trên, tình hình sốt rét tại Việt Nam có
những thay đổi đáng kể, số người chết do sốt rét tiếp tục giảm hàng năm. Đến
năm 2007 toàn quốc chỉ có 20 người chết do sốt rét,giảm 86,5% so với năm
2000, tỷ lệ chết do sốt rét năm 2007 là 0,02/100.000 dân, giảm 89,5% so với
năm 2000. Số người mắc sốt rét cũng giảm hàng năm. Năm 2007, có 70.910
bệnh nhân sốt rét, giảm 75,8% so với năm 2000, tỷ lệ mắc SR năm 2007 là
0,83/1.000 dân, giảm 78,4% so với năm 2000. Số bệnh nhân có ký sinh trùng
SR (+) cũng giảm hàng năm. Năm 2007, có 16.389 bệnhnhân giảm 77,9% so
với năm 2000, tỷ lệ ký sinh trùng (+) 0,19/1.000 dân, giảm 80,4% so với năm
2000. Năm 2007 chỉ có 01 vụ dịch SR. Mức độ và quymô dịch nhỏ ở thôn
bản, không có người chết trong vụ dịch [62].
Tuy nhiên, những kết quả nói trên còn thiếu tính bền vững, những
thách thức từ nhiều phía: Cộng đồng dân cư, muỗi truyền bệnh sốt rét, ký sinh
trùng sốt rét, địa hình, địa bàn, mạng lưới y tế cơsở. và nguy cơ bùng phát
dịch sốt rét luôn tiềm ẩn tại tỉnh ĐắkLắk, trong đóhuyện Ea H’Leo là một
trong những vùng sốt rét lưu hành nặng của tỉnh.
Theo số liệu lưu trữ của Trung tâm phòng chống sốt rét tỉnh ĐắkLắk,
trong 3 năm 2005-2007 [56] so với toàn tỉnh thì huy ện Ea H’leo có tỷ lệ
BNSR chiếm từ 16,43 đến 22,15%; KSTSR từ 14,70% đến 15,67%. Năm
2008, toàn tỉnh có 1871 BNSR tỷ lệ 1,13/1000DSC, KSTSR 603 ( 533
P.falciparum, 70 P.vivax) , trong đó huyện Ea H’leo đã có 356 BNSR và 89
KSTSR. Mặt khác, huyện Ea H’leo là huyện có biến động dân cư lớn, dân di
cư tự do vào làm ăn sinh sống tại các xã Ea Tir, EaNam nhiều nên nguy cơ
mắc và chết do SR của người dân tại các vùng này rất cao làm cho tình hình
SR tại đây chưa ổn định.
