Với điều kiện tự nhiên, địa hình thổ nhưỡng đa dạng từ Bắc vào Nam và với điều
kiện của các khu đồng bằng châu thổ, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng phát triển
ngành nông nghiệp một cách đa dạng. Đến thời điểm này, vẫn khoảng 80% lao động
làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp.
Trải qua một thời gian dài, ngành nông nghiệp của Việt Nam đã có những bước phát
triển vượt bậc, đóng góp không nhỏ vào thu nhập GDP, đảm bảo an ninh lương thực
không chỉ cho Việt Nam mà còn đóng vai trò quan trọng đối với thế giới.
Tuy vậy, nền kinh tế đang trong quá trình phát triển theo hướng thay đổi cơ cấu nền
kinh tế theo hướng tiến bộ, phát triển công nghiệp làm nền tảng đi đôi với phát triển
mạnh lĩnh vực thương mại và dịch vụ, trong bối cảnh đó lĩnh vực nông nghiệp chịu
những ảnh hưởng không nhỏ, biểu hiện ở việc diện tích đất canh tác bị thu hẹp, chuyển
đổi mục đích, hiệu quả sử dụng thấp.
Mặt khác, quá trình đô thị hoá đang diễn ra mạnh mẽ cũng là một trong những tác
nhân ảnh hưởng đến lĩnh vực nông nghiệp. Việc thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng phát
triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ là hướng đúng đắn tuy vậy với tỉ lệ gần 70%
dân số vẫn phụ thuộc vào nông nghiệp như Việt Nam hiện nay thì việc duy trì và phát
triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng bền vững đã và đang trở thành một vấn đề
mang tính bức thiết. Theo đó, vấn đề phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, xây
dựng nông thôn mới trong bối cảnh hiện nay ở Việt Nam đã trở thành vấn đề thời sự,
được sự quan tâm của toàn xã hội.
Để giải quyết vấn đề phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng bền vững, việc
gắn kết giữa hoạt động sản xuất nông nghiệp với các loại hình dịch vụ thu hút lao động,
2
khai thác các giá trị về tài nguyên của địa phương, đặc biệt là khai thác các giá trị nội tại
của hoạt động sản xuất nông nghiệp để tạo thu nhập ngoài các sản phẩm thuần túy nông
nghiệp cho những người nông dân là vấn đề đang được xã hội quan tâm đặc biệt.
Trong bối cảnh đó, việc phát triển loại hình du lịch gắn với nông thôn và sản xuất
nông nghiệp trong đó có dịch vụ du lịch được Việt Nam quan tâm.
Việc phát triển du lịch nông thôn không chỉ có ý nghĩa là phát triển một loại hình du
lịch mới, tạo ra cho du lịch Việt Nam những sản phẩm du lịch khác biệt, mà nó như một
phương pháp hiệu quả nhằm duy trì và bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hoá truyền
thống đang phải chịu áp lực của phát triển kinh tế và quá trình đô thị hóa đang diễn ra
phổ biến. Tuy nhiên, đây là loại hình du lịch còn mới nên chưa thực sự được quan tâm
phát triển theo những hướng đi phù hợp.
Ninh Bình là tỉnh nằm ở phía Nam đồng bằng Bắc Bộ, có rừng núi, đồng bằng, có
vùng bán sơn địa, có biển và dải đồng bằng ven biển. Chính thế mạnh này tạo cho Ninh
Bình nguồn tài nguyên phong phú để phát triển du lịch.
Quá trình đô thị hoá tại đây diễn ra chưa mạnh mẽ, tuy đã xuất hiện các khu công
nghiệp đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế địa phương, nhưng phần lớn tại các làng quê
còn giữ được nét truyền thống liên quan đến các phong tục tập quán sinh hoạt, tập quán
sản xuất độc đáo, các di tích lịch sử văn hoá và kiến trúc nghệ thuật có giá trị. Với
những đặc điểm như vậy, việc phát triển du lịch nói chung và loại hình du lịch nông
thôn là cần thiết và là thế mạnh của Ninh Bình.
Về chủ trương, lãnh đạo của tỉnh Ninh Bình đã đưa ra được những chiến lược dài
hạn cho phát triển loại hình du lịch nông thôn, được trình bày trong một số nội dung của
nghị quyết số 15 - NQ/TU về phát triển du lịch đến năm 2020, định hướng đến năm
2030 của Tỉnh. Cụ thể, nghị quyết đã khẳng định: “Nghiên cứu thiết kế hệ thống nhà
mẫu theo phong cách những ngôi nhà tiêu biểu của Đồng bằng Bắc bộ, đặc biệt là
những ngôi nhà đẹp điển hình của làng quê Ninh Bình, cung cấp thiết kế miễn phí,
hướng dẫn xây dựng đối với dân cư đang sinh sống trong các khu du lịch chính, như
Tràng An, Cố đô Hoa Lư, Tam Cốc - Bích Động. và các khu tái định cư, nhằm tạo
cảnh quan cho khu du lịch, tạo tiền đề phát triển loại hình du lịch ở nhà dân, đưa loại
hình du lịch này trở thành phổ biến”. Đây là cơ sở mang tính nền tảng thể hiện rõ sự
quan tâm của lãnh đạo tỉnh Ninh Bình đối với phát triển du lịch nói chung và loại hình
du lịch gắn với nông thôn nói riêng.
Tuy đã có những định hướng về việc phát triển nhưng chưa định hình được mô hình
phát triển thế nào cho phù hợp. Vấn đề đặt ra là: xây dựng mô hình phát triển du lịch
nông thôn tại Ninh Bình như thế nào để khai thác, phát huy được những thế mạnh về tài
nguyên và con người của Ninh Bình là vấn đề cần được quan tâm làm rõ.
Xuất phát từ những lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Phát triển du lịch nông thôn
tại Ninh Bình” để làm luận văn tốt nghiệp của mình.
