Công cuộc đổi mới nền kinh tếViệt Nam theo hướng mởcửa, chủ động hội
nhập quốc tế đã mang lại những thành tựu quan trọng, tạo ra thếvà lực mới cho
nước ta đểtiếp tục hội nhập sâu sắc hơn vào nền kinh tếkhu vực và thếgiới. Báo
cáo vềphương hướng, nhiệm vụphát triển kinh tế- xã hội 5 năm 2006 – 2010 nêu
rõ “Đẩy mạnh hơn nữa hoạt động kinh tế đối ngoại, hội nhập kinh tếquốc tếsâu
hơn và đầy đủhơn với các thểchếkinh tếtoàn cầu, khu vực và song phương”,
“Củng cốvà phát triển quan hệhợp tác song phương tin cậy với các đối tác chiến
lược; khai thác có hiệu quảcác cơhội và giảm tối đa những thách thức, rủi ro khi
nước ta là thành viên Tổchức Thương mại Thếgiới (WTO)”.
Trước yêu cầu đó, ngành tài chính ngân hàng cũng vào cuộc, mà biểu hiện
đầu tiên là sựgia tăng không ngừng vềmạng lưới hoạt động. Nhất là kểtừsau 01-04-2007 ngân hàng nước ngoài có thểthành lập ngân hàng con với 100% vốn đầu
tưnước ngoài theo cam kết gia nhập WTO của Việt Nam. Điều đó có nghĩa là thị
phần trên thịtrường Việt Nam đã phân chia xong, muốn giữtốc độtăng trưởng 22-25% (trung bình ngành), các ngân hàng phải liên kết cạnh tranh với nhau đểphát
triển, đồng thời đảm bảo an toàn trong hoạt động kinh doanh của mình.
Ngày nay các ngân hàng hiện đại hoạt động đa năng nhằm tăng thu nhập
không những từcác nghiệp vụngân hàng truyền thống, mà ngày càng mởrộng các
nghiệp vụngoại bảng nhưkinh doanh ngoại hối, thanh toán quốc tế, bảo lãnh Các
hoạt động ngoại bảng mang lại thu nhập cho ngân hàng dưới dạng phí ngày một
tăng không những vềmặt sốlượng mà cảtỷtrọng. Trong sốcác nghiệp vụngoại
bảng, thì thanh toán quốc tế đối với các NHTM Việt Nam là nghiệp vụquan trọng
nhất, có tốc độtăng trưởng mạnh, mang lại cho ngân hàng khoản thu phí ngày một
tăng; thông qua nghiệp vụthanh toán quốc tế đểchấp nối phát triển các nghiệp vụ
khác nhưmua bán ngoại tệ, bảo lãnh, tài trợxuất nhập khẩu, mởrộng quan hệtài
khoản, tín dụng Do đó, nghiệp vụthanh toán quốc tếcó thể được xem là nghiệp
vụngoại bảng đặc trưng cho các NHTM Việt Nam ngày nay.
Tuy nhiên, thanh toán quốc tếcũng nhưcác hoạt động ngoại bảng khác, tiềm
ẩn khá nhiều rủi ro vì sựphức tạp và đa dạng của yếu tốquốc tế đem đến; đặc biệt,
khi một sốngười cho rằng hoạt động thanh toán quốc tếmang lại thu nhập hấp dẫn
nhưng ngân hàng không hềphải bỏvốn, càng làm cho họchủquan lơlà, bất chấp
những rủi ro tiềm ẩn có thểxảy ra bất cứlúc nào.
Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệthống các nội dung và biện pháp
nhằm quản lý các rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tế đểnâng cao
hiệu quảhoạt động thanh toán quốc tếtại ngân hàng phù hợp với yêu cầu phát triển
kinh tế đối ngoại là một nhu cầu khách quan và hợp với quy luật. Đềtài với tiêu đề
“Quản lý rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tếtại SGDII – NHCTVN”
hy vọng sẽgiải quyết các yêu cầu của vấn đề đặt ra.
1. Mục đích và ý nghĩa của đềtài:
Đềtài làm sáng tỏvịtrí và vai trò của thanh toán quốc tếtrong nền kinh tế;
các rủi ro thường gặp trong thanh toán quốc tế; đặc biệt đi sâu vào phân tích rủi ro
các phương thức thanh toán quốc tếdưới góc độcác bên tham gia trong quá trình
thanh toán xuất nhập khẩu. Trên cơsởnhận dạng, phân tích, so sánh từthực trạng
sẽrút ra những rủi ro trong hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam nói chung và tại
SGDII – NHCTVN nói riêng. Căn cứvào những tổng hợp rủi ro, cơsởlý luận đã
xây dựng và thực tiễn nghiên cứu, đềra thêm những giải pháp nhằm quản lý những
rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tếtại SGDII – NHCTVN một cách
hiệu quảhơn.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Luận án sẽtập trung nghiên cứu rủi ro đối với các bên tham gia trong các
phương thức thanh toán quốc tế, mà chủyếu là phương thức tín dụng chứng từ(lấy
SGDII – NHCTVN, một trong các ngân hàng quốc doanh lớn nhất Việt Nam hiện
nay và có hoạt động thanh toán quốc tếkhá mạnh trong thời gian qua làm điểm
nghiên cứu).
Trên cơsởphân tích thực trạng và rủi ro của hoạt động thanh toán quốc tế
tại SGDII – NHCTVN nói riêng và hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam nói
chung, đềra những quan điểm, những kiến nghịvà những giải pháp nhằm quản lý
rủi ro các phương thức thanh toán quốc tếtại SGDII – NHCTVN phù hợp với điều
kiện nền kinh tế đối ngoại đa phương nhưchính sách, pháp luật, quy chế, nghiệp vụ,
kỹthuật, đào tạo và bồi dưỡng v.v
3. Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn sửdụng phương pháp đi từcái chung đến cái riêng, tức là phân tích
những rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tếcủa các bên tham gia trong
quá trình thanh toán xuất nhập khẩu chung, sau đó phân tích đến những rủi ro trong
các phương thức thanh toán quốc tếmà trọng tâm là phương thức tín dụng chứng từ
tại SGDII – NHCTVN; ngoài ra, luận văn sửdụng phương pháp phân tích và tổng
hợp hai chiều: đúc kết thành lý luận trên cơsởthực tiễn đểnghiên cứu và từlý
luận đểxem xét và đềxuất có những ứng dụng phù hợp hơn trong thực tiễn.
4. Những điểm mới của luận văn:
• Hệthống hóa đầy đủlý luận, thực tiễn và phân tích, đánh giá các rủi ro liên
quan đến những phương thức thanh toán quốc tếtrong bối cảnh nền kinh tếhội
nhập.
• Đưa ra một sốgiải pháp nhằm tăng cường quản lý rủi ro hoạt động thanh toán
xuất nhập khẩu nói chung và trong các phương thức thanh toán quốc tếnói riêng
phù hợp với đường lối phát triển kinh tế đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.
• Ngoài ra, nhờviệc tìm hiểu những rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc
tếmà ta sẽphát triển thêm nghiệp vụtài trợxuất nhập khẩu, cũng được xem là
một trong những nghiệp vụtiềm năng cần chú trọng và mởrộng phát triển trong
điều kiện nền kinh tếhội nhập hiện nay.
5. Nội dung, bốcục luận văn:
a - Tên luậnvaên: “Quản lý rủi ro trong các phương thức thanh toán quốc tế
tại SGDII – NHCTVN”.
b- Bốcục luận văn: Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn ñöôïc trình
baøy goùi goïn trong 3 chươngsau:
ƯƠNG I: CH TỔNG QUAN VỀRỦI RO THANH TOÁN QUỐC TẾVÀ
RỦI RO TRONG CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ.
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝRỦI RO HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU TẠI SGDII – NHCTVN.
CHƯƠNG III: NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM QUẢN LÝ RỦI RO TRONG
CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾTẠI SGDII – NHCTVN.
