Truyền thống và hiện đại là những yếu tốcó mặt trong đời sống của xã hội, trên mọi lĩnh
vực của quá trình phát triển, trong đó có lĩnh vực văn hóa - nền tảng tinh thần của xã hội. Tuy
nhiên, truyền thống và hiện đại không bao giờtồn tại một cách tĩnh tại, tách biệt nhau mà luôn ở
trong thếvận động, liên hệtác động lẫn nhau, vừa thống nhất vừa mâu thuẫn với nhau, làm
thành diện mạo văn hóa của dân tộc. Nếu không nhận dạng và giải quyết tốt sựthống nhất biện
chứng giữa truyền thống và hiện đại của văn hóa, chúng ta không thểphát huy đầy đủvai trò
của văn hóa đối với sựphát triển xã hội.
Vềkhái niệm văn hóa, phân tích các cách tiếp cận văn hóa phổbiến hiện nay, có thểrút ra
khái niệm văn hóa: văn hóa là một hệthống hữu cơcác giá trịvật chất và tinh thần do con người
sáng tạo ra và được con người tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn; những giá trị đó đáp ứng
được nhu cầu của cảcộng đồng, được cộng đồng thừa nhận và được lưu truyền từthếhệnày sang
thếhệkhác. Văn hóa là biểu hiện của trình độphát triển xã hội trong từng thời kỳlịch sửnhất định.
Truyền thống, được hiểu nhưlà tập hợp những tưtưởng và tình cảm, những thói quen
trong tưduy, lối sống và ứng xửcủa một cộng đồng người nhất định, được hình thành trong lịch
sửvà đã trởnên ổn định, được lưu truyền từthếhệnày sang thếhệkhác. Còn hiện đại được hiểu
là những gì “thuộc thời đại ngày nay”, là “cái đang diễn ra trước mắt, tức là mới”. Hiện đại gắn liền
với phát triển, tạo ra những giá trịmới hơn, có phẩm chất tốt hơn của cái quá khứ.Truyền thống
và hiện đại trong sựphát triển của văn hóa có mối quan hệbiện chứng với nhau, tác động qua
lại lẫn nhau; đó là sựthống nhất và mâu thuẫn giữa truyền thống và hiện đại. Vềsựthống nhất
giữa truyền thống và hiện đại của văn hóa: truyền thống là cơsở, là tiền đềcủa hiện đại và hiện
đại là sựkếthừa, phát triển nâng cao truyền thống. Đồng thời, giữa truyền thống và hiện đại
trong sựphát triển của văn hóa lại có sựmâu thuẫn, trong đó cái truyền thống do tính ổn định,
tính bảo thủcản trởsựphát triển của cái hiện đại và ngược lại có những cái hiện đại không phù
hợp, mâu thuẫn, xung đột với cái truyền thống.
