1. Lý do chọn đề tài
1.1. Hồ Biểu Chánh là một nhà văn lớn của Nam Bộ. Ông sáng tác trên
nhiều thể loại như tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch, thơ, truyện thơ, ký , trong
đó, tiểu thuyết là thể loại mà nhà văn đạt được nhiều thành công hơn cả. Hồ
Biểu Chánh được xem là một trong những người mở đường và có những đóng
góp nhất định cho sự hình thành nền tiểu thuyết Việt Nam hiện đại. Đã có
nhiều công trình nghiên cứu với những cách tiếp cận riêng nhằm khám phá
các giá trị của tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh. Thế nhưng, việc làm này vẫn chưa
thể hoàn tất và còn có nhiều hướng tìm hiểu khác nhau. Chọn nghiên cứu đề
tài Truyền thống và cách tân trong tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh trước 1945,
chúng tôi muốn góp phần vào việc đánh giá toàn diện hơn những cống hiến
của nhà văn đối với sự phát triển của tiểu thuyết Việt Nam.
1.2. Trong mấy thập kỷ gần đây, sự nghiệp văn học của Hồ Biểu Chánh
được giảng dạy ở các trường trung học phổ thông, cao đẳng, đại học. Nhiều
tiểu thuyết của ông được các nhà đạo diễn dựng thành phim truyền hình
(Ngọn cỏ gió đùa, Con nhà nghèo, Nợ đời, Cay đắng mùi đời, Chúa tàu Kim
Quy, Đại nghĩa diệt thân), được nhiều nhà xuất bản tổ chức in lại (Nhà xuất
bản Hội Nhà văn, Nhà xuất bản Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất
bản Văn học, Nhà xuất bản Phụ nữ ). Thậm chí có một website riêng cho
nhà văn được lập nên bởi các trí thức Việt
kiều (Phan Tấn Tài, Trang Quan Sen ). Luận văn này được hoàn thành có
thể dùng là m tài liệu tham khảo cho giáo viên, học sinh, sinh viên, độc giả khi
tìm hiểu văn học Việt Nam giai đoạn đầu thế kỷ XX nói chung và tiểu thuyết
Hồ Biểu Chánh nói riêng.
1.3. Năm 2005, khoa Ngữ văn và Báo chí, Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, đã tiến hành
công trình Khảo sát, đánh giá, bảo tồn di sản văn học quốc ngữ Nam Bộ với
mục đích khảo sát, sưu tầm, chỉnh lý, nghiên cứu toàn bộ tư liệu về văn học
3
quốc ngữ Nam Bộ, bao gồm cả thơ, văn xuôi, lý luận phê bình để tiến tới
biên soạn một bộ Tổng tập văn học quốc ngữ Nam Bộ từ cuối thế kỷ XIX đến
1945. Với luận văn này, chúng tôi hy vọng góp một phần nhất định vào công
việc rất ý nghĩa nói trên.
