Như đã biết, những điều kiện luôn thay đổi của môi trường bên ngoài đóng vai
trò quyết định đối với sựdi cưtheo mùa, di cưkhông theo chu kỳvà sựphân bốcủa
cá. Ngoài ra các điều kiện của môi trường và những thay đổi của chúng có ảnh
hưởng tới khảnăng bổsung, sựsinh tồn và sinh trưởng của cá. Môi trường bên
ngoài còn tác động cả đến những quá trình sinh học như đẻtrứng và sinh trưởng.
Mặc dù có những đặc điểm phức tạp trong phân bốvà biến động các đàn cá
biển nhiệt đới Việt Nam so với các khu vực khác trên thếgiới, nhưng các quy luật
rút ra được trong thực tếnghiên cứu đã cho thấy có sựtồn tại mối tương quan giữa
phân bốvà biến động các đàn cá (mùa vụ, độsâu tập trung, các bãi cá v.v.) với các
đặc trưng thuỷ động lực và môi trường biển. Các nghiên cứu cũng đã chỉra rằng các
đàn cá kinh tếchủyếu (ví dụcá ngừ đại dương) thường tập trung tại các khu vực có
liên quan tới các cấu trúc hải dương đặc thù nhưcác dải front, lớp đồng nhất trên,
tầng đột biến nhiệt-muối.
Các cấu trúc hải dương đặc trưng quy mô lớn (vùng hoạt động nước trồi, các
front, lớp đột biến nhiệt-muối .) trong biển luôn biến động dưới ảnh hưởng của các
quá trình hải dương quy mô vừa và nhỏ(cấu trúc nhỏtheo độsâu của nhiệt độ, độ
muối, sóng nội, các tác động thời tiết). Các kết quảnghiên cứu những quá trình này
ởnhiều vùng đại dương thếgiới đã được ứng dụng có hiệu quảtrong các mô hình
tính toán và dựbáo các cấu trúc nhiệt muối, hoàn lưu và môi trường, góp phần nâng
cao hiệu quảcông tác dựbáo và đánh giá dựbáo cá biển khơi.
Đối với Biển Đông và vùng biển Việt Nam, do hạn chếvề độchính xác trong
xác định ngưtrường cũng nhưcác cấu trúc hải dương có liên quan nên chúng ta
chưa thiết lập được mối quan hệgiữa các cấu trúc khí tượng-hải văn đặc trưng (như
các đới front, vùng hoạt động nước trồi, vùng hội tụvà phân kỳdòng chảy, lớp đột
biến nhiệt muối ) với khảnăng tập trung, phân tán, di cư, bắt mồi của các đối
tượng cá nổi lớn đại dương. Mặt khác, trong thực tế, phạm vi hoạt động khai thác
của các tàu thuyền cũng nhưkhu vực tập trung cá và phạm vi thểhiện các cấu trúc
8
hải văn lại thường giới hạn trong quy mô vừa và nhỏ(từ1-2 km đến 20-30 km).
Hiện tại, những thông tin này còn chưa được quan tâm đầy đủnên chưa thểcó được
các dựbáo ngưtrường quy mô vừa và nhỏphục vụ điều hành sản xuất
Việc nghiên cứu các yếu tốmôi trường và mối quan hệcá-môi trường
thường gặp rất nhiều khó khăn vì tính chất phức tạp trong quá trình hình thành,
phân bốvà biến động của các yếu tốngoại cảnh cũng nhưcác tác động lẫn nhau
giữa chúng và ảnh hưởng vềmặt sinh học, sinh thái học do chúng gây ra. Chính vì
vậy các nhà hải dương học nghềcá thường phải nghiên cứu tác động của các yếu tố
môi trường ởmức độnhất định, trong đó có thểtách riêng khảo sát sựtác động của
một hoặc một sốyếu tốchứkhông thểkhảo sát tổhợp toàn bộchúng.
Ở đây chúng tôi lựa chọn nghiên cứu cấu trúc nhiệt ởvùng biển xa bờmiền
trung, bởi nhiệt độnước biển là một trong những nhân tốquan trọng nhất của môi
trường bên ngoài có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tập tính của cá. Trong
môi trường biển, những thay đổi của nhiệt độthường kèm theo những thay đổi của
các yếu tốkhác mà tác động trực tiếp của chúng có thểlà rất lớn, thí dụnhưsựthay
đổi của hải lưu. Trong đa sốcác trường hợp, nhiệt độ được xem là chỉtiêu quan
trọng nhất của các điều kiện sinh thái trội và luôn thay đổi.
Mục tiêu của luận văn là xác đị nh được các cấu trúc hải dương đặc trưng
(nhiệt độ) và mối quan hệgiữa các cấu trúc này với sựtập trung của các loài
hải sản (dựa vào năng suất đánh bắt và thành phần loài) ởvùng biển xa bờmiền
Trung, làm cơsởcho dựbáo ngưtrường. Nội dung chính của luận văn được
trình bày thành 03 chương:
Chương 1: Giới thiệu vùng biển nghiên cứu và phương pháp sửdụng
Chương 2: Một sốcấu trúc hải dương đặc trưng trong vùng biển nghiên cứu
Chương 3: Quan hệgiữa năng suất đánh bắt, thành phần loài với một sốcấu
trúc hải dương đặc trưng
