Tại trên 100 nước và vùng lãnh thổ, dại là một bệnh gây dịch trên động
vật. Bệnh dại ở chó là nguồn lây nhiễm chiếm đến 99% sang cho người và là
nguy cơ đe dọa tính mạng trên 3,3 tỷ người, chủ yếu tại các nước châu Á và
châu Phi. Cùng với chó nuôi tại nhà, nhiều giống thú ăn thịt và dơi cũng có
thể làm lây truyền bệnh dại sang cho người. Khi đã có biểu hiện trên lâm
sàng, phần lớn các ca bệnh dại đều tử vong do vậy việc tiêm phòng là biện
pháp phòng bệnh cũng như điều trị bệnh dại cho hiệu quả cao nhất. Gần 10
triệu người được tiêm phòng sau khi phơi nhiễm hàng năm chủ yếu tại các
nước châu Á. Tiêm phòng dại sau khi phơi nhiễm đã tránh được trên 300.000
ca tử vong hàng năm tại châu Á và châu Phi. Chi phí toàn cầu hàng năm cho
phòng bệnh dại ước tính khoảng trên 1 tỷ đô la Mỹ. Chi phí này cũng như tỷ
lệ đi tiêm phòng sau khi phơi nhiễm dự tính sẽ tăng lên một cách đáng kể khi
tất cả các nước thay thế vắcxin sản xuất từ mô thần kinh bằng vắcxin trên
nuôi cấy tế bào.
Trên 100 năm trước đây, Louis Pasteur và cộng sự đã phát triển vắcxin
dại thô đầu tiên để tiêm phòng sau khi phơi nhiễm dựa trên việc bất hoạt virút
trên mô thần kinh. Từ đó trở đi một số loại vắcxin đã được phát triển và sử
dụng trên thế giới. Các vắcxin thế hệ thứ nhất đều sử dụng mô động vật để có
được hỗn dịch chứa virút. Các vắcxin này đã được sử dụng rộng rãi để phòng
bệnh cho cả người và động vật. Tuy nhiên, các vắcxin này có rất nhiều nhược
điểm như còn virút sống tồn dư, hay gặp các phản ứng não tủy sau khi tiêm
vắcxin và hàm lượng kháng nguyên cho một liều tiêm thấp đòi hỏi phải có
một liệu trình điều trị kéo dài với một số lượng lớn các mũi tiêm. Dù đã có
những cải tiến bằng cách nhân nuôi virút trên não các động vật sơ sinh trước
2
khi myelin phát triển, các vắcxin bất hoạt sản xuất trên não động vật chưa dứt
sữa vẫn có thể gây ra các phản ứng thần kinh không mong muốn. Do vậy, các
vắcxin thế hệ thứ hai sản xuất trên nuôi cấy tế bào đã ra đời nhằm khắc phục
các nhược điểm của các dạng vắcxin cổ điển. Vắcxin này có tính an toàn và
công hiệu cao do đó được các nước phát triển lựa chọn để tiêm phòng cho
người trước và sau khi phơi nhiễm với virút. Đáp ứng miễn dịch và hiệu lực
của vắcxin trên nuôi cấy tế bào đã được chứng minh trên động vật thí nghiệm
và thực địa lâm sàng trên người. Ở cả phương pháp tiêm phòng trước và sau
khi phơi nhiễm, các vắcxin này đều tạo được đáp ứng kháng thể ở trên 99%
người được tiêm. Sử dụng các vắcxin thế hệ mới kết hợp với xử lý vết cắn
đúng cách và tiêm phòng globulin miễn dịch kháng dại đã tạo ra hiệu quả
phòng bệnh dại là 100% thậm chí cả với những trường hợp bị cắn có nguy cơ
mắc bệnh cao. Do vậy việc nghiên cứu, phát triển, sản xuất và tiến tới đưa ra
sử dụng rộng rãi vắcxin dại trên nuôi cấy tế bào là cần thiết. Các quốc gia trên
thế giới cần sớm có các chiến lược để sử dụng và triển khai rộng khắp loại
vắcxin tiên tiến và cho hiệu quả cao này.
