Phân tích sốliệu và biểu đồthường được tiến hành bằng các phần mềm thông
dụng nhưSAS, SPSS, Stata, Statistica, và S-Plus. Đây là những phần mềm được các
công ti phần mềm phát triển và giới thiệu trên thịtrường khoảng ba thập niên qua, và đã
được các trường đại học, các trung tâm nghiên cứu và công ti kĩnghệtrên toàn thếgiới
sửdụng cho giảng dạy và nghiên cứu. Nhưng vì chi phí đểsửdụng các phần mềm này
tuơng đối đắt tiền (có khi lên đến hàng trăm ngàn đô-la mỗi năm), một sốtrường đại học
ởcác nước đang phát triển (và ngay cả ởmột sốnước đã phát triển) không có khảnăng
tài chính đểsửdụng chúng một cách lâu dài. Do đó, các nhà nghiên cứu thống kê trên
thếgiới đã hợp tác với nhau đểphát triển một phần mềm mới, với chủtrương mã nguồn
mở, sao cho tất cảcác thành viên trong ngành thống kê học và toán học trên thếgiới có
thểsửdụng một cách thống nhất và hoàn toàn miễn phí.
Năm 1996, trong một bài báo quan trọng vềtính toán thống kê, hai nhà thống kê
học Ross Ihaka và Robert Gentleman [lúc đó] thuộc Trường đại học Auckland, New
Zealand phát hoạmột ngôn ngữmới cho phân tích thống kê mà họ đặt tên là R [1]. Sáng
kiến này được rất nhiều nhà thống kê học trên thếgiới tán thành và tham gia vào việc
phát triển R.
Cho đến nay, qua chưa đầy 10 năm phát triển, càng ngày càng có nhiều nhà thống
kê học, toán học, nghiên cứu trong mọi lĩnh vực đã chuyển sang sửdụng R đểphân tích
dữliệu khoa học. Trên toàn cầu, đã có một mạng lưới hơn một triệu người sửdụng R,
và con sốnày đang tăng rất nhanh. Có thểnói trong vòng 10 năm nữa, vai trò của các
phần mềm thống kê thương mại sẽkhông còn lớn nhưtrong thời gian qua nữa.
Vậy Rlà gì? Nói một cách ngắn gọn, Rlà một phần mềm sửdụng cho phân tích
thống kê và vẽbiểu đồ. Thật ra, vềbản chất, Rlà ngôn ngữmáy tính đa năng, có thểsử
dụng cho nhiều mục tiêu khác nhau, từtính toán đơn giản, toán học giải trí (recreational
mathematics), tính toán ma trận (matrix), đến các phân tích thống kê phức tạp. Vì là một
ngôn ngữ, cho nên người ta có thểsửdụng R đểphát triển thành các phần mềm chuyên
môn cho một vấn đềtính toán cá biệt.
Vì thế, những ai làm nghiên cứu khoa học, nhất là ởcác nước còn nghèo khó như
nước ta, cần phải học cách sửdụng R cho phân tích thống kê và đồthị. Bài viết ngắn
này sẽhướng dẫn bạn đọc cách sửdụng R. Tôi giả định rằng bạn đọc không biết gì về
R, nhưng tôi kì vọng bạn đọc biết qua vềcách sửdụng máy tính.
