Đô thị học cảnh quan’ (ĐTHCQ) là khái niệm được dịch từthuật ngữtiếng Anh
Landscape Urbanism. Tuy mới ra đời (cuối những năm 1990) nhưng ĐTHCQ đã trởthành một
trào lưu khá vững chắc trong nghiên cứu và thực hành quy hoạch, thiết kế đô thịtrên thếgiới.
Trong bối cảnh quy hoạch và phát triển tại Việt Nam hiện nay, khi phương pháp quy hoạch
truyền thống đã trởnên không còn phù hợp với cuộc sống đương đại, nếu không muốn nói là
đang rất có vấn đề, ĐTHCQ có tiềm năng trởthành một hướng tiếp cận hiệu quả, phản ánh tính
đa ngành của công tác quy hoạch đô thị, một phương pháp nhằm nhận diện và sửdụng tiềm
năng tựnhiên và đặc trưng sinh thái của địa phương cho mục tiêu phát triển bền vững.
ĐTHCQ là một lý luận vềquy hoạch và thiết kế đô thịdựa trên lập luận rằng ‘cảnh quan
tựnhiên’ chính là thành tốcơsở đểcấu trúc nên đô thịvà nâng cao chất lượng không gian đô
thị, chứkhông phải là các yếu tốnhân tạo như đường sá và công trình trong nhưcách tiếp cận
quy hoạch thông thường. James Corner, giáo sư ĐHTH Pensylvania, Hoa Kỳ, một trong những
người đặt nền móng cho ĐTHCQ, trong bài viết có tiêu đề“Terra Fluxus” đã đềxuất năm
nguyên tắc chủ đạo của lĩnh vực ĐTHCQ, đó là:
- Bình diện (horizontality): quan tâm đến vấn đề địa hình, địa mạo, bềmặt lãnh thổtrong
quá trình quy hoạch và thiết kế; không nên lệthuộc thái quá vào các giải pháp khoa học kỹ
thuật và các cấu trúc nhân tạo như đê, kè, cầu, cống
- Hạtầng (Infrastructures): không nên quá chú trọng đến cơsởhạtầng kỹthuật như
đường sá, sân bay nhưcách chúng ta vẫn thường làm, mà ngược lại, cần đặc biệt quan tâm
đến những hạtầng hữu cơ, những hệthống “hạtầng tựnhiên” sẵn có nhưhệthống nước, hệ
thống cây xanh
- Cấu trúc biến đổi (Forms of Process): khi quy hoạch hay thiết kế, tức là tạo dựng một
“form”, chúng ta cần hiểu vềcác quá trình diễn ra trong “form” và của chính “form”. Nhưvậy,
“form” được tạo ra không nên là các định dạng vật thểcố định, tĩnh, mà phải là các ‘cấu trúc’
cho phép sựbiến đổi và cho phép các quá trình diễn ra.
