1. Động cơ và mục tiêu nghiên cứu
Động cơ nghiên cứu
Những biến động gần đây về giá cả xăng dầu thế giới đã trở thành mối quan tâm hàng đầu
đối với người tiêu dùng, các doanh nghiệp và Chính phủ các nước. Dầu mỏ dưới góc nhìn
là nguồn tài nguyên sơ cấp về năng lượng thật sự cần thiết đối với sản xuất công nghiệp,
nhà máy điện và phương tiện vận tải. Hầu hết các nhà phân tích tin rằng các dao động giá
cả dầu mỏ có một hậu quả đáng quan tâm lên hoạt động kinh tế (Hamilton, 1996; Sadorsky,
2003). Ngày nay, các thị trường dầu mỏ đã trở nên tự do một cách tương đối, dẫn đến sự
biến động lớn về giá cả dầu mỏ, và tạo ra các thay đổi căn bản đối với ngành công nghiệp
năng lượng và dầu mỏ thế giới. Kết quả là các thị trường dầu mỏ dễ bị tổn thương trước
những thay đổi giá dầu mỏ ở mức độ cao. Chúng ta có thể tìm thấy các rủi ro thị trường
cực kỳ cao đã dẫn đến các bên tham gia thị trường dầu mỏ và Chính phủ phải gánh chịu
nhiều tổn thất tiềm ẩn nặng nề.
Trong những năm gần đây, số lượng xăng dầu tiêu thụ tại Việt Nam từ nguồn nhập khẩu
dao động trong khoảng 50% đến 65% hàng năm. Sản xuất trong nước từ Nhà máy lọc dầu
Dung Quất và pha chế từ các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu chỉ có khả năng
cung cấp khoảng gần 35% đến 50%. Nguồn nhập khẩu xăng dầu về Việt Nam phần lớn
vẫn từ thị trường các nước Asean mà chủ yếu là Singapore, một số được nhập từ Đài Loan,
Hàn Quốc, Malaysia, Trung quốc, Nhật bản, Thái Lan. Nhưng dù từ nguồn nào (nhập
khẩu hoặc sản xuất và pha chế trong nước) thì giá làm cơ sở cho việc giao dịch thương mại
giữa các đối tác đều lấy giá Platts Singapore ± phần bù (premium), được hiểu là giá Mean
of Platts Singapore (MOPS), làm cơ sở đàm phán giá trong mua bán. Giá cả xăng dầu trong
nước được hình thành và vận động theo cơ chế định giá Platts Singapore, kể cả giá xuất
bán ra cho các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu từ Nhà máy lọc dầu Dung Quất.
Hiện nay, theo Nghị định 83/2014/NĐ-CP thì công thức tính giá cơ sở để các doanh nghiệp
đầu mối kinh doanh xăng dầu điều hành và liên bộ Tài chính – Công thương kiểm soát giá
bán lẻ càng gắn chặt với giá Platts Singapore với độ trễ 15 ngày (theo Nghị định số2
83/2014/NĐ-CP ngày 03/9/2014 của Chính phủ về Kinh doanh xăng dầu, ngày hiệu lực
01/11/2014; trước đó theo Nghị định số 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ là 30 ngày) . Kết
quả kinh doanh xăng dầu (lời, lỗ) của các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu phụ
thuộc rất lớn vào sự biến động của giá Platts Singapore và như một hệ quả tất nhiên là rủi
ro thị trường mà cụ thể là rủi ro tài chính của các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng
dầu cũng biến động theo giá Platts Singapore. Vì vậy, việc nghiên cứu sự biến động giá
các mặt hàng xăng dầu (Xăng, DO, FO ) theo giá Platt Singapore, làm cơ sở cho các
doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu dự báo được sự biến động giá cả tương lai và
đánh giá được giá trị rủi ro mà doanh nghiệp có thể chấp nhận
