Hiện nay có nhiều định nghĩa về thiết chế xã hội dưới các góc độ chuyên môn
khác nhau.
J.Fichter cho rằng: "Thiết chế xã hội là một đoạn của văn hóa đã được khuôn mẫu
hóa. Những khuôn mẫu tác phong của nền văn hóa đó được xã hội đồng tình,
khuyến khích sẽ có xu hướng trở thành các mô hình hành vi được mong đợi, tức là
các vai trò.Do vậy, thiết chế xã hội chính là một hợp tác khuôn mẫu tác phong
được đa số chấp nhận (các vai trò) nhằm thỏa mãn một nhu cầu cơ bản của nhóm
xã hội".
Theo N.Smelser: "Thiết chế là một tập hợp các vị thế và vai trò có chủ định nhằm
thỏa mãn nhu cầu xã hội quan trọng
.
Từ điển bách khoa Việt Namđịnh nghĩa thiết chế xã hội là "khái niệm chỉ toàn bộ
hệ thống tổ chức và hệ thống giám sát mọi hoạt động của xã hội. Nhờ các thiết chế
xã hội mà các quan hệ xã hội kết hợp lại với nhau, đảm bảo cho các cộng đồng
hoạt động nhịp nhàng. Về mặt tổ chức, thiết chế xã hội là hệ thống các cơ quan
quyền lực, các đại diện cho cộng đồng, đảm bảo những hoạt động đáp ứng những
nhu cầu khác nhau của cộng đồng và cá nhân. Ngoài việc giám sát của các hệ
thống tổ chức, còn có hệ thống giám sát không mang những hình thức có tổ chức.
Đó là phong tục, tập quán, dư luận, luôn luôn đánh giá và điều chỉnh hành vi của
các thành viên trong cộng đồng xã hội. Các thiết chế xã hội đều có nhiệm vụ: đáp
ứng các loại nhu cầu khác nhau của cộng đồng và của các thành viên, điều chỉnh
hoạt động của các bộ phận trong cộng đồng và của các thành viên, kết hợp hài hoà
các bộ phận, đảm bảo sự ổn định của cộng đồng. Có nhiều loại thiết chế khác
nhau: 1) Thiết chế kinh tế bao gồm những thiết chế liên quanđến việc sản xuất và
phân phối của cải, điều chỉnh sự lưu thông tiền tệ, tổ chức và phân công lao động
xã hội. 2) Thiết chế chính trị là những thiết chế như Chính phủ, Quốc hội, các
đảng phái và tổ chức chính trị. 3) Thiết chế tinh thần là những thiết chế liên quan
đến các hoạt động văn hoá, nghệ thuật, giáo dục, khoa học, tôn giáo. 4) Thiết chế
giao tiếp công cộng bao gồm tất cả các khuôn mẫu và phương thức hành vi trong
sự giao tiếp công cộng. Các mối quan hệ xã hội giữa người với người đều kinh qua
những thiết chế. Những thiết chế này đều có tính độc lập tương đối so với các
quan hệ xã hội ấy. Thiết chế thường có tính chất lạc hậu hơn so với các biến đổi
của các quan hệ xã hội. Việc cải biến và thay đổi các thiết chế xã hội liên quan
trực tiếp đến quảnlí xã hội và các chính sách xã hội"
