Có thể nhận thấy được rằng xét trên khía cạnh giá cả, cơ chế thị trường và cơ chế độc quyền tạo nên hai xu hướng đối lập nhau. Trong khi đó với xăng dầu, hay một số ngành độc quyền khác, người tiêu dùng hầu như không được thụ hưởng chiều hướng giảm giá. Trong môi trường cạnh tranh, áp dụng cơ chế thị trường, doanh nghiệp không đặt giá đúng, tự họ sẽ triệt tiêu năng lực cạnh tranh đảm bảo cho sự tồn tại của doanh nghiệp mình. Trong khi đó, với cơ chế độc quyền, doanh nghiệp có quyền áp đặt từ sản lượng tới giá thành mà người tiêu dùng phải chấp nhận. Độc quyền còn cho phép doanh nghiệp độc quyền ép giá các nhà đầu tư khác. Các doanh nghiệp luôn dựa vào cấu trúc thị trường để tăng giá khác nhau. doanh nghiệp chiếm giữ sức mạnh thị trường lớn sẽ chi phối giá. Với cấu trúc ngành độc quyền, khi một yếu tố bên ngoài tác động vào, sức mạnh tăng giá của doanh nghiệp khuếch đại lớn hơn rất nhiều so với tác động thực tế trong cơ chế thị trường.
