Thanh tra là một chức năng thiết yếu của quản lý Nhà nước, là phương thức đảm bảo pháp chế, tăng cường kỷ luật trong quản lý Nhà nước, thực hiện quyền dân chủ XHCN. Chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ của tổ chức thanh tra được quy định trong luật thanh tra và các văn bản pháp luật của Nhà nước.
Hoạt động thanh tra là một khâu quan trọng của hoạt động quản lý, xuất phát chức năng quản lý của các cơ quan quản lý Nhà nước là ban hành chính sách pháp luật, tổ chức việc thực hiện chính sách pháp luật và tiến hành kiểm tra việc thực hiện chính sách pháp luật đó. Thông qua kiểm tra việc thi hành chính sách pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân, hoạt động thanh tra góp phần chấn chỉnh các sơ hở của cơ chế, chính sách, pháp luật, đề xuất kiến nghị các giải pháp khắc phục, tăng cường hiệu lực, hiểu quả trong quản lý Nhà nước.
Trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, việc đầu tư xây dựng là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế- xã hội, khuyến khích các thành phần kinh tế, đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh phù hợp với chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tốc độ tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.
Để quản lý và sử dụng các nguồn vốn đầu tư của Nhà nước đạt hiểu quả, chống tham ô, lãng phí; đồng thời đảm bảo việc xây dựng theo quy hoạch, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái. Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật hướng dẫn, tổ chức thực hiện nhiều dự án đầu tư xây dựng.
Nhằm đánh giá đúng hiểu quả đầu tư xây dựng trong những năm qua, đồng thời phát hiện những sơ hở, khiếm khuyết, yếu kém và xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách về quản lý đầu tư xây dựng. Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, ngày 12/4/2002 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 273/QĐ-TTg về kiểm tra đầu tư xây dựng và quản lý, sử dụng đất đai và giao cho Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương kiểm tra đầu tư xây dựng, việc quản lý, sử dụng đất đai thuộc Bộ, Ngành, địa phương quản lý.
Thực hiện Quyết định số 273/QĐ-TTg ngày 12/4/2002 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 25/4/2002 thanh tra Nhà nước (Nay là Thanh tra Chính phủ) có công văn số 408/TTNN kèm theo kế hoạch hướng dẫn thanh tra, kiểm tra đầu tư xây dựng gửi các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Thanh tra Bộ, Ngành Trung ương, Thanh tra tỉnh, thành phố thuộc Trung ương
Việc thanh tra đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá đã được Thanh tra tỉnh chủ động xây dựng kế hoạch thanh tra và đã tiến hành thanh tra từ quý 4 năm 2001. Để triển khai thực hiện Quyết định 273/QĐ-TTg ngày 12/4/2002 của Thủ tướng Chính phủ và kế hoạch hướng dẫn thực hiện của Tổng thanh tra Nhà nước (Nay là Thanh tra Chính phủ). UBND tỉnh có cơ bản số 1513/UB-NC ngày 20/5/2002 giao cho Chánh thanh tra tỉnh xây dựng kế hoạch thanh tra và thành lập các Đoàn thanh tra để tiến hành thanh tra từ 5-6 dự án, công trình lớn của tỉnh thuộc các lĩnh vực; xây dựng cầu, đường; xây dựng công trình thuỷ lợi và một số dự án thuộc mục tiêu phát triển truyền hình, y tế, giáo dục và đào tạo.
Thực hiện nhiệm vụ do Tổng thanh tra Chính phủ và UBND tỉnh giao, Chánh thanh tra tỉnh đã chỉ đạo hai Đoàn thanh tra để tiến hành thanh tra đầu tư xây dựng thuộc hai ngành Giao thông vận tải, Nông nghiệp và PTNT tiếp tục thanh tra, tổng hợp kết qủa báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh & thanh tra Chính phủ để tổng hợp kết qủa chủng của toàn ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Bộ Chính trị.
Thanh tra đầu tư xây dựng là một chuyên đề thanh tra có tính diện rộng và nhiều tình huống diễn ra phức tạp, ở đây trong khuôn khổ bản tiểu luận “Bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ thanh tra và thi nâng ngạch lên Thanh tra viên chính” tôi chọn tình huống diễn ra trong một dự án đã được thanh tra để làm tiểu luật, đó là
“Kết qủa thanh tra đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án giao thông III Thanh Hoá (PMU3)- Dự án Lương Sơn- Lang Chánh thuộc địa phận huyện Thường Xuân ”
