Từ thế kỷ thứ III (TCN), dưới triều đại Vua Thục An Dương Vương, nước Âu Lạc đã là quốc gia có quy củ. Hình thức nhà nước quân chủ có tính chất tập quyền đã ra đời. Khối thống nhất dân tộc hình thành từ đó. Dân tộc Việt Nam là một trong những dân tộc hình thành sớm bằng con đường tự nguyện của các bộ tộc. Và khối đoàn kết dân tộc luôn luôn được tăng cường.
Từ buổi đầu dựng nước đến nay, người Việt Nam đã liên tục chiến đấu để giành chủ quyền dân tộc, bảo vệ Tổ quốc đấu tranh chống nạn cát cứ, chống áp bức, bóc lột, chống lại các lực lượng phá hoại của giới tự nhiên, xây dựng cuộc sống ấm no, công bằng hơn và đấu tranh giải quyết các mâu thuẫn giữa các thành viên trong các cộng đồng lớn nhỏ. Trong cuộc chiến đấu trường kỳ và vô cùng gian nan ấy người Việt Nam đã sớm hình thành những quan điểm, tư tưởng, những tri thức chung của giới tự nhiên, xã hội, về con người và phương pháp tư duy. Những tri thức đó đã vai trò thế giới quan, phương pháp luận chi phối tư tưởng, hành động của hàng trăm thế hệ.
Dưới thời phong kiến, từ thời Âu Lạc đến cuối thế kỷ XIX, người Việt Nam ít có các trước tác về triết học, về tư tưởng quy mô lớn, ít có người chuyên bàn về triết học như những nước khác, nhưng cộng đồng người Việt Nam đã đông, biết suy nghĩ, hành động theo những nguyên tắc nhất quán, điều đó chứng tỏ thế giới quan của người Việt Nam đã suy nghĩ và hành động rất thống nhất trong quan niệm về bổn phận và nghĩa vụ: bổn phận với gia đình, nghĩa vụ với Tổ quốc. Có lẽ không có dân tộc nào mà số anh hùng hy sinh đời mình để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ giống nòi đông như ở Việt Nam: “Ra ngỏ gặp anh hùng”.
Người Việt Nam coi trọng đạo lý, coi trọng cuộc sống tinh thần, dám coi thường cuộc sống vinh hoa phú quý, coi trọng khí tiết, trọng danh dự, kiên cường bất khuất, đúng là “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất” (giàu sang không thể quyến rũ, nghèo hèn không đổi chí, sức mạnh không thể khuất phục).
Trân trọng và tiếp thu những tri thức của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam từ những buổi đầu dựng nước, người viết quyết định chọn đề tài này để thêm một lần nữa thấm nhuần những tư tưởng đạo đức đáng quý ấy và lấy đó làm kim chỉ nam cho mọi suy nghĩ, hành động của mình để sống nhân văn hơn, nhân bản hơn, có ích cho mọi người, cho đời và cho Tổ quốc thân yêu.
