THẾ GIỚI QUAN là hệ thống tổng quát những quan điểm của con người
về thế giới (toàn bộ sự vật và hiện tượng thuộc tự nhiên và xã hội), về vị trí con
người trong thế giới đó và về những quy tắc xử sự do con người đề ra trong thực
tiễn xã hội. Thế giới quan chính là biểu hiện của cái nhìn bao quát đối với thế
giới, bao gồm cả thế giới bên ngoài lẫn con người và mối quan hệ giữa con người
và thế giới.
Thế giới quan có cấu trúc phức tạp, gồm nhiều yếu tố trong đó có hạt nhân
là tri thức. Trong thế giới quan, những quan điểm triết học, khoa học, chính trị,
đạo đức, thẩm mĩ và đôi khi cả quan điểm tôn giáo đóng vai trò quan trọng nhất.
Tính chất và nội dung của thế giới quan được quyết định chủ yếu bởi những quan
điểm triết học. Vấn đề chủ yếu trong một thế giới quan cũng đồng nhất với vấn
đề cơ bản của triết học (chủ yếu là quan hệ giữa ý thức và vật chất). Tuỳ theo
cách giải quyết vấn đề này mà người ta phân chia ra hai loại thế giới quan cơ bản:
duy vật và duy tâm.
Thế giới quan có tính chất lịch sử vì thế giới quan phản ánh sự tồn tại vật
chất và tồn tại xã hội, phụ thuộc vào chế độ xã hội và trình độ hiểu biết, đặc biệt
là khoa học của từng thời kì lịch sử. Trong xã hội có giai cấp, thế giới quan mang
tính giai cấp; về nguyên tắc, thế giới quan của giai cấp thống trị là thế giới quan
thống trị; nó chi phối xã hội và lấn át thế giới quan của các giai cấp khác.
Thế giới quan không những là sự tổng hợp lí luận và ý nghĩa nhận thức,
mà còn rất quan trọng về mặt thực tiễn; nó làm kim chỉ nam cho hành động của
con người.
Từ việc hiểu biết về thế giới, chúng ta có được bức tranh về thế giới trong ý
thức tức thế giới quan và từ đó quyết định lại thái độ và hành vi đối với thế giới.
Có một cái nhìn đúng đắn sẽ định hướng con người hoạt động theo sự phát triển
lôgic của xã hội và góp pần vào sự tiến bộ xã hội. Vì thế, thế giới quan là trụ cột
về mặt hệ tư tưởng của nhân cách, là cơ sở cho đạo đức, chính trị và hành vi.
