<p>
Dưa hấu (Citrullus vulgaris L.) là loại cây trồng phổ biến nhất trên thế giới.
Việt Nam có truyền thống trồng dưa hấu từ thời vua Hùng Vương thứ 18; đến nay,
việc sản xuất dưa hấu ngày càng phát triển, đứng thứ 5 về xuất khẩu (FAOStat,
2012). Dưa hấu ăn rất ngon, nhất là trong những ngày hè nóng bức; tuy nhiên có
điều bất tiện khi dùng dưa hấu nhị bội vì chứa nhiều hạt (Donald and Maynard,
1992). Do đó, giống dưa hấu không hạt (3X-tam bội) được nhiều người ưa chuộng,
vì không phải bỏ hạt khi ăn, đồng thời dưa còn có chất lượng tốt do ngon ngọt.
Người tiêu dùng có thể vui lòng mua và thưởng thức loại dưa không hạt dù giá tiền
cao hơn so với dưa hấu thông thường nhị bội có hạt (Marr and Gast, 1991;
Maynard et al., 2002).
Dưa hấu tam bội được tạo thành bằng phương pháp lai tạo giữa thể tự tứ bội với
nhị bội (Andrus et al., 1971; Kihara, 1951; Guo et al., 2011). Trong đó, dưa hấu tứ
bội được tạo thành công bằng cách xử lý cây con nhị bội với colchicine hay
oryzalin, nơi vườn ươm hay trong môi trường in vitro (Kihara, 1951; Raza et al.,
2003; Noh et al., 2012; Lâm Ngọc Phương và Nguyễn Kim Hằng, 2010). Tuy
nhiên, cây dưa hấu tứ bội rất ít hạt (giảm 10 lần so với hạt nhị bội), tỷ lệ nảy mầm
của hạt thấp, muốn duy trì dòng tứ bội rất đắt tiền (Trần Khắc Thi et al., 2008).
Theo Compton and Gray (1992); Compton et al. (1993), ứng dụng kỹ thuật nuôi
cấy mô trong tạo dòng tứ bội và tam bội là một phương pháp đã làm giảm được
thời gian nhân dòng (1-2 năm) và thuận lợi cho việc bảo quản các dòng dưa hấu
này thay cho phương pháp truyền thống.
Ở đồng bằng sông Cửu Long, sản xuất dưa hấu không hạt ngày càng tăng
nhưng chi phí sản xuất cao do chủ yếu sử dụng giống nhập nội, giá thành hạt giống
cao vì hạt khó tồn trữ dễ mất sức nảy mầm (Marr and Gast, 1991). Công tác chọn
tạo ra giống dưa hấu không hạt mới có xuất xứ ở Việt Nam là rất cấp thiết. Vì thế,
đề tài “Nghiên cứu chọn tạo và biện pháp nâng cao năng suất, phẩm chất dòng
dƣa hấu (Citrullus vulgaris L.) tam bội in vitro” được thực hiện.
</p>
