Đất là nguồn tài nguyên thiên nhiên quí giá mà hầu hết các nguồn
thức ăn cung cấp cho con người đều bắt nguồn từ đó. Nhà bác học
V.V.Docutraev đã khẳng định, đất là vật thể tự nhiên độc lập, được
hình thành do tác động tương hỗ các yếu tố đá mẹ, địa hình, khí hậu,
sinh vật và yếu tố thời gian. Các mối quan hệ này được nghiên cứu
chuyên sâu thành các hướng như: địa mạo - thổ nhưỡng (ĐMTN), đá
mẹ/mẫu chất - thổ nhưỡng, khí hậu - thổ nhưỡng, sinh vật - thổ
nhưỡng. Trong đó, quan hệ ĐM và TN này được coi là quan hệ động
và phức tạp nhất. Có thể được giải thích trên cơ sở cân bằng giữa
phát sinh hình thái (PSHT) và phát sinh thổ nhưỡng (PSTH). Trong
tổ chức sản xuất và sử dụng đất, đặc điểm ĐMTN đóng vai trò quan
trọng tới hiệu quả kinh tế và mức độ bền vững bởi vì, khi sử dụng đất
dẫn đến kích hoạt các quá trình ngoại sinh (địa mạo) tác động vào
lớp phủ thổ nhưỡng, làm cho nó thay đổi. Khi sử dụng đất hợp quy
luật PSHT và PSTN thì bền vững và hiệu quả. Sử dụng không hợp
quy luật thì không bền vững và kém hiệu quả, dẫn đến đất bị thoái
hoá - hoang mạc hoá.
Vùng Bắc Tây Nguyên (BTN) chiếm khoảng 50% tổng diện tích
Tây Nguyên, gồm 2 tỉnh: Kon Tum và Gia Lai, có lớp phủ thổ
nhưỡng đa dạng và phức tạp về chủng loại. Vùng có đầy đủ các
nhóm và loại đất chính của Tây Nguyên. Với đặc điểm ĐMTN mang
màu sắc vùng núi, cao nguyên, sơn nguyên luôn tiềm ẩn các quá trình
tai biến thiên nhiên như: thoái hoá đất, sạt lở đất, lũ lụt, hạn hán.
Từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài “Nghiên cứu địa mạo -
thổ nhưỡng phục vụ quy hoạch và sử dụng đất bền vững vùng Bắc
Tây Nguyên” nhằm góp phần giải quyết những yêu cầu thực tế và
phát triển bền vững vùng Tây Nguyên.
