Ngày nay đột quỵ não vẫn còn là một vấn đề cấp thiết của y học vì
bệnh nặng, tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong còn rất cao, chi phí điều trị
lớn, người còn sống sót thì mang di chứng nặng nề, là gánh nặng cho
gia đình và xã hội. Ở các nước đang phát trỉển đột quỵ não là nguyên
nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 sau bệnh ung thư và các bệnh tim
mạch. Hiện nay trên thế giới cũng như Việt Nam, tỷ lệ mắc mới của đột
quỵ não ngày càng tăng.
Đề chẩn đoán sớm nhồi máu não giai đoạn cấp chủ yếu dựa vào hình
ảnh học tuy nhiên vẫn còn nhiều điểm khuyết vì trong những giờ đầu
không thể phát hiện được. Do đó việc song hành tìm một phương pháp
cận lâm sàng để hổ trợ chẩn đoán là rất cần thiết. Các chất chỉ điểm sinh
học (biomarker) là một hướng nghiên cứu mới hứa hẹn
Các chất chỉ điểm sinh học này như phân tử bám dính tế bào mạch
máu 1 - Vascular Cell Adhesion Molecule 1, một seletin hòa tan thuộc
nhóm những phân tử globulin miễn dịch bám vào tế bào thành mạch, các
nghiên cứu cho thấy nồng độ chất này tăng cao trong 4 giờ đầu sau thiếu
máu não. Hoặc von Willebrand, một chất liên quan đông cầm máu, liên
quan đến thành lập huyết khối, có bản chất là một protein. Là yếu tố hoạt
động như chất tải của yếu tố VIII, được xem là chất chỉ điểm sinh học của
đột quỵ não. Nồng độ vWF cũng tăng ngay sau thiếu máu não. Hoặc
protein có ái lực hóa học với bạch cầu đơn nhân Monocyte chemotactic
protein 1, có xu hướng hút bạch cầu đơn nhân, có mặt trong huyết thanh
và dịch não tủy, hoạt lực tăng nhanh sau 24 giờ xuất hiện triệu chứng
thiếu máu não. Hoặc D-Dimer, một chất chỉ điểm sinh học của sự tiêu
hủy fibrin, thể hiện hoạt tính sinh học của plasmin, cũng tăng ngay trong
giờ đầu khi thiếu máu não. Mặc dù vậy cho đến nay vẫn chưa có một chất
chỉ điểm sinh học đơn lẻ nào được thừa nhận là đặc trưng cho chẩn đoán
nhồi máu não cấp mà chỉ là những yếu tố góp thêm cho chẩn đoán. Một
hướng nghiên cứu mới có nhiều kết quả hứa hẹn hơn đó là phối hợp
nhiều chất chỉ điểm sinh học thành một tổ hợp. Kết quả một số nghiên
cứu nước ngoài cho thấy giá trị chẩn đoán dương tính nhồi máu não với
độ nhạy và độ đặc hiệu rất cao.
