Hội nhập kinh tế quốc tế theo cùng bối cảnh Đổi Mới hơn hai thập kỷ đã
thúc đẩy sự hình thành và phát triển nhiều quan hệ lợi ích mới thuộc mọi
khía cạnh của nền kinh tế Việt Nam, trong đó có quan hệ lợi ích dựa trên đối
tượng là những tài sản trí tuệ. Tác động cộng hưởng tạo ra bởi sự tham gia
ngày càng triệt để của nền kinh tế vào môi trường cạnh tranh toàn cầu cùng sự
phát triển lực lượng sản xuất trong nước đang làm cho quan hệ lợi ích trên lĩnh
vực sở hữu trí tuệ ở nước ta chứa đựng nhiều mâu thuẫn và xung đột mới.
Trong nhiều quy định quốc tế cũng như các văn kiện song phương khi
ký kết, lợi ích thuộc phạm vi sở hữu trí tuệ luôn được các đối tác xác định
là trụ cột quan trọng hàng đầu cần được sự cam kết bảo hộ nghiêm ngặt từ
phía Việt Nam. Thực thi tuân thủ những cam kết đó đang khiến cho cơ hội
có được các tài sản trí tuệ từ thị trường quốc tế đối với nước ta mỗi ngày
thêm phức tạp trong khi, yêu cầu hiện đại hoá không ngừng tạo áp lực đòi
hỏi chúng ta phải có nhiều hơn những tài sản trí tuệ ấy nếu muốn nâng dần
trình độ phát triển, rút ngắn khoảng cách tụt hậu kinh tế. Tình thế đang đặt
Việt Nam đứng trước mâu thuẫn gay gắt giữa nhu cầu khai thác giá trị sử
dụng của các tài sản trí tuệ mỗi ngày một lớn và việc phải đảm bảo lợi ích
chính đáng của chủ sở hữu, sáng tạo tài sản đó ngày càng cao trong điều
kiện hết sức khó khăn của một nền kinh tế với trình độ phát triển lạc hậu.
Cơ sở khoa học cho việc giải quyết mâu thuẫn này ở Việt Nam hiện còn
nhiều điểm chưa rõ cả về lý luận và thực tiễn.
Thêm vào đó, thực tế từ lĩnh vực sở hữu trí tuệ hiện nay cho thấy dấu
hiệu phản ánh có nhiều loại xung đột lợi ích khác nhau đang diễn ra gây
tác động không tích cực cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Lợi ích của
nhiều chủ sở hữu trí tuệ bị khai thác bất hợp lý, gây thiệt hại lớn về của cải
vật chất, suy giảm động lực sáng tạo và cản trở sự tham gia của hàng hoá
Việt Nam vào thị trường thế giới. Tranh chấp lợi ích từ tài sản trí tuệ giữa
các chủ thể Việt Nam với nhau ngày càng phổ biến bằng những cách thức
tinh vi hơn. Nạn hàng giả, hàng nhái, đánh cắp bản quyền phát triển tràn
lan mà chưa có giải pháp hữu hiệu. Chủ thể sáng tạo, sở hữu trí tuệ khó
thực hiện được lợi ích của mình còn người không trực tiếp sáng tạo lại sẵn
sàng xâm phạm để thu lợi nhiều hơn. Thậm chí, có những khiếu kiện về lợi
ích sở hữu trí tuệ nảy sinh từ nước ngoài nhưng người bị khiếu kiện là phía
Việt Nam hoặc bên thứ ba nhưng thực hiện ngay trên lãnh thổ Việt Nam gây
ra nhiều hệ luỵ không hay trong tiến trình hội nhập.
