Sức lao động là nguồnlực đầu vào quan trọng đối với mọi hoạt động sản xuất
ra của cải vật chất của xã hội. Cùng với thịtrường các nguồn lực khác, thịtrường sức
lao động là một bộphận cấu thành hữu cơ của nền kinh tếquốc dân. Sựhình thành và
phát triển thịtrường sức lao động trong mối quan hệtổng thểgiữa các loại thịtrường
là cần thiết khách quan trong nền kinh tếthịtrường.
Trong nền kinh tếthịtrường, việc tổchức cung ứng sức lao động cho hoạt
động của nền kinh tếcũng như các bộphận hợp thành của nó được thực hiện chủyếu
thông qua thịtrường sức lao động. Thịtrường sức lao động là một bộphận của thị
trường cung ứng các yếu tốsản xuất. Quy mô, năng lực, trình độtổchức của thị
trường sức lao động trực tiếp ảnh hưởng đến khảnăng cân đối giữa cung ứng sức lao
động với các yếu tốsản xuất khác, với đầu ra trong quá trình hoạt động của nền kinh
tế. Do vậy, sựphát triển của hệthống kinh tếluôn gắn với hiện trạng, khảnăng thay
đổi vềquy mô, năng lực, trình độthịtrường sức lao động trong từng thời kỳ.
Hiện trạng và khảnăng biến đổi thịtrường sức lao động phụthuộc vào việc tổ
chức thịtrường và cơ chếhoạt động của nó. Đó là tổchức hoạt động của các chủthể
tham gia thịtrường theo những quan hệthịtrường tất yếu và theo cơ chếhoạt động
khách quan. Trong đó, sựtham gia, can thiệp của Nhà nước với những nội dung thích
hợp vào tổchức, cơ chếđiều hành thịtrường lao động là cần thiết trong nền kinh tế
thịtrường có định hướng. Sựcan thiệp này nhằm hoàn thiện tổchức, cơ chếhoạt
động thịtrường sức lao động và từđó phát huy vai trò của nó trong quá trình phát
triển hệthống kinh tế.
Quá trình đổi mới và phát triển kinh tế ởViệt Nam đã từng bước hình thành,
phát triển thịtrường sức lao động trong hệthống thịtrường cung ứng các yếu tốsản
xuất. Việc xuất hiện thịtrường sức lao động -với vai trò nguồn cung ứng sức lao
động đã tạo nên tác động tích cực đến nội dung phát triển kinh tế -xã hội của các địa
phương cũng như của cảnền kinh tếquốc dân. Tuy nhiên, diễn biến của thịtrường
sức lao động trong thời gian qua còn khá phức tạp, mang tính tựphát và phần lớn còn
nằm ngoài tầm kiểm soát của nhà nước. Diễn biến này không chỉ ảnh hưởng xấu đến
các nội dung phát triển kinh tế -xã hội mà còn ảnh hưởng đến khảnăng phát triển thị
trường sức lao động theo yêu cầu hình thành đồng bộhệthống thịtrường trong quá
trình phát triển nền kinh tếthịtrường định hướng xã hội chủnghĩa. Thực tiễn này đã
nảy sinh một yêu cầu trong nghiên cứu, hoàn thiện lý luận vềthịtrường sức lao động
đó là: Tổchức thịtrường sức lao động phù hợp với nội dung vận động phát triển nền
kinh tếthịtrường định hướng xã hội chủnghĩa nói chung và phù hợp với các khu vực
kinh tếđặc thù nói riêng, trong đó có khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Trên thực tế, thịtrường sức lao động khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã
được hình thành và từng bước phát triển. Sựphát triển thịtrường sức lao động khu
2
vực Đồng bằng sông Cửu Long đã góp phần vào việc phân bổnguồn lực lao động
giữa các ngành, các địa phương một cách hợp lý; thúc đẩy chuyển dịchcơ cấu kinh
tế, cơ cấu lao động đúng hướng và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên,
trong quá trình phát triển thịtrường sức lao động khu vực Đồng bằng sông Cửu Long
cũng luôn phát sinh những vấn đềbất cập cần giải quyết đó là:
-Quy mô dân sốvà nguồn lao động hiện nay ởkhu vực Đồng bằng sông Cửu
Long tương đối lớn, chất lượng và cơ cấu lao động mặc dù có nhiều chuyển biến
nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu lao động phục vụphát triển kinh tế -xã hội, gây ra
tình trạng mất cân đối cung -cầu lao động nghiêm trọng;
-Hệthống hỗtrợgiao dịch trên thịtrường sức lao động còn nhiều hạn chế. Các
trung tâm dạy nghềvà giới thiệu việc làm trong khu vực tuy nhiều vềsốlượng nhưng
chưa đảm bảo vềchất lượng, chủyếu tập trung vào việc đào tạo nghề, xem nhẹchức
năng tư vấn và giới thiệu việc làm. Hoạt động diễn ra trong các hội chợviệc làm chưa
đáp ứng nhu cầu tìm việc làm, tuyển dụng lao động của người lao động và người sử
dụng lao động;
-Hệthống thông tin thịtrường sức lao động chưa phát triển,chưa đáp ứng
được yêu cầu thịtrường;
-Các dòng di chuyển lao động diễn ra thường xuyên, với quy mô và tần suất
lớn, đặc biệt là di chuyển giữa nông thôn -đô thịvà di chuyển lao động từkhu vực đi
ra bên ngoài còn mang tính tựphát, trong khi công tác quản lý lao động tựdo di
chuyển còn nhiều bất cập, dẫn tới bất ổn vềanh ninh -xã hội;
-Tốc độđô thịhoá nhanh dẫn đến nhiều lao động nông nghiệp rơi vào tình
trạng thiếu việc làm hoặc mất việc làm trong khi chưa có kếhoạch đào tạo, chuyển
nghềcho lao động;
-Các chính sách đảm bảo quyền lợi cho người lao động chưa được quan tâm
thích đáng: thu nhập còn thấp nhưng chi phí nhà ở, giá cảsinh hoạt cao là những rào
cản khiến lao động bỏđi nơi khác làm việc, mâu thuẫn lợi ích, tranh chấp lao động
xảy ra thường xuyên.
Chính những lý do nêu trên, vấn đềlà làm sao đểtổchức thịtrường sức lao
động khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có khảnăng đảm bảo cung ứng lao động,
đáp ứng được nhu cầu lao động;hạn chếkhuynh hướng tựphát, giảm những ảnh
hưởng tiêu cựccủa thịtrường sức lao động đến việc phát triển kinh tế -xã hội của
khu vực. Đồng thời, phải xây dựng hệthống cơ chế, chính sách như thếnào cho
thích hợp, lại vừa đặc thù, vừa khảthi đểphát triển thịtrường sức lao động khu vực
Đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện hiện nay là việc làm cầnthiết. Đây cũng
là cơ sở mànghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề "Thịtrường sức lao động ởkhu vực
Đồng bằng sông Cửu Long"làm đềtài luận án tiến sĩ kinh tế, chuyên ngành kinh
tếchính trị.
