<p>
Sau gần 500 năm hình thành và phát triển, trải qua nhiều biến cố lịch sử, văn học Lý – Trần phần lớn đã bị thất lạc, song tất cả những gì còn lại đến hôm nay cũng đủ minh chứng cho chúng ta thấy đây là giai đoạn phát triển rực rỡ của nền văn học dân tộc. Tuy nhiên, giới nghiên cứu trước nay mới chủ yếu tập trung vào giai đoạn Lý – Thịnh Trần (TK X - XIII), đất nước cường thịnh; còn giai đoạn Vãn Trần (nửa cuối TK XIV- đầu TK XV), đất nước khủng hoảng, văn học được cho là không có nhiều thành tựu, nên chưa được quan tâm, đánh giá đúng mức. Tuy nhiên, chúng ta cũng đễ nhận thấy đây là giai đoạn diễn ra các cuộc vận động lớn từ đời sống xã hội đến kinh tế, chính trị, tư tưởng và văn hóa của đất nước; đồng thời tác động đến sự chuyển biến tích cực của nền văn học dân tộc, có ý nghĩa khép lại một giai đoạn, tạo tiền đề thúc đẩy cho một giai đoạn kế tiếp phát triển theo hướng dân tộc hóa ngày càng cao vào thế kỷ XV.
1.2. Thực hiện đề tài luận án, chúng tôi lựa chọn thơ văn Trần Nguyên Đán và Nguyễn Phi Khanh là đối tượng nghiên cứu chính. Trần Nguyên Đán (1325 - 1390) người có ảnh hưởng trên văn đàn nửa cuối TK XIV, giai đoạn nhà nho xác lập vai trò chủ đạo. Ông tiêu biểu cho bộ phận tác giả vua chúa, quý tộc Nho giáo hóa. Sự nghiệp sáng tác của ông rất đồ sộ, nhưng trải qua nhiều biến cố, nay chỉ còn tìm lại được 52 bài thơ, nằm trong các thi tập. Nguyễn Phi Khanh (1355 – 1428) đại diện lớp nhà nho đang lên, sự nghiệp gắn với 40 năm cuối TK XIV và mấy năm đầu TK XV. So với các tác giả cùng thời, sáng tác của ông còn lại có số lượng nhiều hơn, tiêu biểu cho ba thể loại: thơ Đường luật, văn phú và ký.
1.3. Việc nghiên cứu giúp chúng ta làm sáng tỏ vị trí, vai trò và đóng góp của hai tác giả qua các giá trị nội dung, tư tưởng, nghệ thuật của các sáng tác văn chương, đồng thời có cái nhìn đầy đủ về thành tựu của văn học Vãn Trần trong mối tương quan với các giai đoạn của nền văn học trung đại Việt Nam. Kết quả của luận án góp phần phục vụ việc tìm hiểu, nghiên cứu, giảng dạy các tác gia, tác phẩm văn học trung đại hiệu quả hơn.
</p>
