Nho giáo ra đời thời Xuân Thu -Chiến Quốc. Đây là thời kỳ rối ren
biến động nhấttrong lịch sử Trung Quốc. Trước tình hình đó, các nhà tư
tưởng của Nho giáo đã lý giải các vấn đề xã hội và họ muốn tìm ra phương
pháp đưa xã hội từ loạn lạc tới thịnh trị. Một trong những phương pháp đó
là giáo dục đạo đức cho con người.
Nội dung giáo dục đạo đức cho con người của Nho giáo tập trung ở
các phạm trù cơ bản như Tam cương, Ngũ thường, Chính danh. Đối với
người phụ nữ, nội dung giáodục đạo đức của Nho giáo thể hiện rõ thông
qua thuyết tam tòng, tứ đức.
Nho giáo được truyền vào nước ta từ thời Bắc thuộc. Khi vào Việt
Nam, nó được cải biến đi cho phù hợp với tính chất ôn hòa vốn có của
người Việt. Trong quá trình tồn tại, giai cấp phong kiến Việt Nam sử dụng
Nho giáo làm công cụ để thiết lập ổn định trật tự xã hội và duy trì sự thống
trị của giai cấp cầm quyền. Trong các nội dung đạo đức của Nho giáo th ì
thuyết tam tòng, tứ đứclà những quy phạm giáo dục đạo đức cơ bản đối
với người phụ nữ. Tư tưởng này đã có ảnh hưởng rất sâu sắc đến vai trò, vị
trí, cuộc sống của người phụ nữ Việt Nam. Bên cạnh các giá trị tích cực,
thuyết tam tòng, tứ đức có nhiều mặt tiêu cực, trói buộc người phụ nữ Việt
Nam vào lễ giáo phong kiến, kìm hãm các bước tiến của họ. Tuy nhiên,
thuyết tam tòng, tứ đứctrên chặng đường dài của lịch sử dân tộc, nó vẫn
có giá trị nhất định góp phần làm nên vẻ đẹp truyền thống của người phụ
nữ Việt Nam.
Ngày nay, mặc dù cơ sở kinh tế -xã hội của nhà nước phong kiến
không còn nhưng phần nào tư tưởng của Nho giáo nói chung; thuyết tam
tòng, tứ đứcnói riêng vẫn còn tồn tại ít nhiều và có ảnh hưởng đến người
phụ nữ Việt Nam trên cả hai bình diện tích cực và hạn chế. Những ảnh
hưởng tiêu cực của nó như trọng nam khinh nữ, áp đặt hôn nhân là một
trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình và bất bình
đẳng giới ở nước ta hiện nay.
Trải qua gần ba mươi năm thực hiện, quá trình Đổi mới của đất nước
(1986)đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực, trongđó
có đổi mới kinh tế là nền tảng. Tuy nhiên, mục đích của Đảng ta trong
công cuộc Đổi mới không chỉ đơn giản về kinh tế mà đổi mới toàn diện,
2
trong đó có đổi mới quan niệm về con người và giải phóng con người.
Đảng ta luôn xác định, con người là yếu tố quan trọng hàng đầu, trong đó,
người phụ nữ là lực lượng đông đảo nắm vai trò to lớn trong gia đình và xã
hội. Công cuộc Đổi mới đã dẫn đến những thay đổi về tiêu chí đánh giá
của xã hội, của gia đình đối với người phụ nữ nhằm đáp ứng nhu cầu mới
của thời đại. Người phụ nữ Việt Nam ngày nay phải hướng tới vẻ đẹp toàn
diện hơn, trí tuệ hơn, giỏi việc nước đảm việc nhà, tích cực tham gia các
hoạt động xã hội.
Những quy tắc, chuẩn mực của thuyết tam tòng, tứ đức được sử
dụng một cách hợp lý sẽ trở thành nhântố quan trọng nâng cao vị trí, vai
trò của người phụ nữ trong xã hội Việt Nam hiện đại. Điều đó cho thấy
việc cần thiết phải nghiên cứu thực trạng ảnh hưởng của thuyết tam tòng,
tứ đứctrong Nho giáo đối với người phụ nữ Việt Nam hiện nay để đưa ra
những giải pháp nhằm phát huy giá trị tích cực và hạn chế ảnh hưởng tiêu
cực đối với sự nghiệp giải phóng phụ nữ.
Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, nghiên cứu sinh
lựa chọn vấn đề: "Thuyết tam tòng, tứ đức trong Nho giáo và ảnh hưởng
của nó đối với người phụ nữ Việt Nam hiện nay" làm đề tài cho luận án
Tiến sĩ của mình
