Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị- hành chính quốc gia, là trung
tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Thực hiện Nghị
quyết số 15-NQ/TW ngày 15/12/2000 của Bộ Chính trị về phương hướng nhiệm vụ
phát triển Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ 2001 – 2010, Hà Nội đã triển khai nhiều giải
pháp trong đó đầu tư xây dựng các KCN là một trong những giải pháp quan trọng, tạo
điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư, nhất là nguồn vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài,
tạo đà thúc đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH Thủ đô.
Đến 30/06/2010 Hà Nội có 17 KCN tập trung trên địa bàn Hà Nội được Thủ
tướng Chính phủ cho phép thành lập và phê duyệt danh mục quy hoạch với tổng diện
tích gần 3500 ha (quy mô bình quân 206ha/KCN) và 01 khu công nghệ cao Hòa Lạc
1586 ha do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý. Trước khi sát nhập địa giới hành
chính với tỉnh Hà Tây vào ngày 01/08/2008, Hà Nội đã xây dựng và đưa vào hoạt
động 05 khu công nghiệp đó là: KCN Bắc Thăng Long, KCN Nội Bài , KCN Nam
Thăng Long, KCN Hà Nội-Đài Tư, KCN Sài Đồng B (sau đây gọi là 5 KCN Hà Nội)
với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 532,46 ha trong đó diện tích đất công nghiệp có
thể cho thuê là 343,3 ha. Tính đến ngày 31/12/2009, 05 KCN này đã tiến hành cho
thuê 316ha và thu hút được 218 dự án đầu tư trong và ngoài nước với tổng vốn đăng
ký đầu tư trên 03 tỷ USD, giải quyết được 70.568 lao động; nộp ngân sách gần 1000 tỷ
đồng và có nhiều đóng góp cho sự phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô. Tuy nhiên,
phần lớn các KCN mới chỉ chú trọng tới việc thu hút đầu tư, lấp đầy, do vậy trong quá
trình xây dựng và phát triển các KCN trên địa bàn Hà Nội cũng bộc lộ một số hạn chế
cần được tiếp tục nghiên cứu và khắc phục như: (1) Công tác quy hoạch phát triển các
KCN (quy hoạch dài hạn, xác định địa điểm, quy mô các KCN, sự đồng bộ về hạ tầng
trong và ngoài hàng rào là những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự thành công
của việc phát triển KCN) còn nhiều bất cập; (2) Cơ cấu quy hoạch sử dụng đất và phân
khu chức năng trong KCN còn chưa phù hợp, tỷ lệ đất dành cho thảm cỏ cây xanh và
khu phụ trợ còn thấp; (3) Vấn đề đào tạo nguồn nhân lực; vấn đề nhà ở, vấn đề đời
sống văn hóa, tinh thần, giáo dục, chăm sóc y tế, cho công nhân làm việc tại các
KCN còn chưa được quan tâm thích đáng .; (4) Hiệu quả kinh tế của các KCN và
trình độ công nghệ của các doanh nghiệp áp dụng vào sản xuất chưa cao. Cơ cấu
ngành nghề và sự liên kết kinh tế còn nhiều hạn chế; (5) Sự phối kết hợp của các cơ
quan quản lý nhà nước chưa chặt chẽ, công tác thanh kiểm tra xử lý vi phạm và cải
cách thủ tục hành chính chưa triệt để. (6) Tình trạng ô nhiễm môi trường của các KCN
Hà Nội vẫn chưa được giải quyết kịp thời.
Vì vậy câu hỏi đặt ra là làm thế nào để quy hoạch, xây dựng các KCN đồng bộ
đảm bảo giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế của KCN gắn với việc cải thiện các vấn đề
xã hội và bảo vệ môi trường; Việc xây dựng đề tài nghiên cứu về quá trình phát triển
các KCN đồng bộ trong quá trình CNH, HĐH của Hà Nội có ý nghĩa thiết thực cả về lý2
luận và thực tiễn: Về lý luận sẽ làm rõ sự cần thiết hình thành và phát triển các KCN
đồng bộ trong quá trình CNH, HĐH; về thực tiễn, việc xây dựng và phát triển thành
công các KCN đồng bộ trên địa bàn Hà Nội sẽ đóng góp tích cực vào tốc độ tăng trưởng
kinh tế xã hội đồng thời đẩy nhanh quá trình CNH, HĐH của Hà Nội, đưa Hà Nội trở
thành trở thành một trung tâm ngày càng có uy tín ở khu vực và trên thế giới.
Xuất phát từ nhận thức về ý nghĩa của những vấn đề trên, qua khảo sát và tìm
hiểu tác giả lựa chọn đề tài “Phát triển các khu công nghiệp đồng bộ trên địa bàn
Hà Nội ” làm đề tài luận án Tiến sĩ Kinh tế là rất cần thiết và có ý nghĩa thiết thực.
