1. Tính cấp thiếtcủa đề tài
Trong dòng chảycủalịchsử triếthọc, chủ nghĩahậu thực
chứng được xem làmột trong những khuynhhướng phát triểncủa
triếthọc phương Tây đương đại.Sự ra đờicủa nó đã đánhdấumột
bước chuyểnhướng trong việc xác định đốitượng nghiêncứucủa
triếthọc khoahọcnửa cuối thếkỷ XX.Với việc đưa ra hàng loạt các
mô hìnhvềsự phát triểncủa khoahọc, chủ nghĩahậu thực chứng
xem đây làvấn đềcơbản trong triếthọccủa mình.Nếu chủ nghĩa
thực chứng luôn khẳng địnhrằng những tri thức xác thực đượcbắt
nguồntừsự kiểmnghiệm thực chứng, nhưng đómới làsựdừnglại ở
mức độ phân tíchcấu trúccủa tri thứcsẵn có, thì chủ nghĩahậu thực
chứnglại quan tâm đặc biệt đếnsự xuất hiệncủa những tri thứcmới,
đó làsự phát triểnmạnhmẽcủa khoahọc và xâydựng các mô hình
vềsựphát triển của khoahọc.
Người đầu tiên khởixướng cho xuhướng này là nhà triết
học Áo K. Popper (1902 - 1994)với chủ nghĩa duy lý phê phán và
nguyêntắc khả phủ chứngrấtnổi tiếng. Ông được xem làmột trong
những nhà triếthọc khoahọccủa thếkỷ XX. Ôngcũng làmột nhà
triếthọc xãhội và chính trị, người đềxướng chủ nghĩa duy lý phê
phán và cácvấn đềcủamột “xãhộimở”. Tác phẩm “Sự nghèo nàn
của chủ nghĩalịchsử” thể hiện nhiềutưtưởng triếthọc quan trọng
củacủa Karl Popper, đặc biệt ông chỉ ra nhữnghạn chếcủa phương
pháp hay chủ nghĩalịchsử (historicism), mà đại biểu quan trọngcủa
nó là G. Hêghen và C. Mác, trong đó triếthọc Mác theo ông là “hình
thức phát triển nhất”của chủnghĩa lịchsử.
Cũng giống nhưsự phê pháncủa K. Popper đốivới phương
pháp quynạp chẳng những không bácbỏ được phương pháp này mà
2
còn góp phần khắc phụchạn chế và phát triển phương pháp quynạp
lênmộtbướcmới, thì việc phê phán chủ nghĩa hay phương pháplịch
sửcủa K. Poppercũng không bácbỏ được chủ nghĩa duyvậtlịchsử
và phương pháplịchsửcủa C. Mác mà tráilại góp phần phát triển và
vận dụngnó theo hướng đúng đắn và có hiệu quảhơn.
Tuy nhiên, việcdịch và côngbố tác phẩm Sự nghèo nàncủa
chủ nghĩalịchsửcủa Karl Popper,kểcả việc truyền bá nó trênmạng
internet đã gây ramộtsự hiểulầm đángkể nhất là trong các độc giả
trẻ;họ chorằng hình như quan điểmcủa Karl Popper là hoàn toàn
đúng đắn và chủ nghĩa duyvậtlịchsửcủa C. Mác là hoàn toàn sai
lầm. Chính vìvậy, việc nghiêncứu có phê phántưtưởngcủa K.
Popper trong tác phẩm này là việc làmcần thiết nhằm chỉ ra những
đóng gópcủa nó, đồng thờivạch ra nhữnghạn chế trong cách tiếpcận
vàlập luậncủa K. Popper,bảovệ quan điểm triếthọc Mácvề chủ
nghĩa duyvậtlịchsử và chủ nghĩacộngsản,vậndụng nó trong việc
đổimới cách xem xét tiến trình phát triểncủalịchsử trong thời đại
hiện nay.
Với những lý do trên và lòng mong muốn tìm hiểutưtưởng
triếthọccủa Karl Popper, tôi chọn đề tài: Tưtưởng triếthọccủa
Karl Popper trong tác phẩm “Sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịchsử”
làm đề tài luận văn của mình.
2. Mục đích vànhiệmvụ nghiên cứucủa luận văn
2.1. Mục đích nghiên cứu
Luậnvăn cómục đích nghiêncứu tưtưởng triếthọc của Karl
Popper trong tác phẩm “Sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịchsử”,từ đó
chỉ ra những giá trịcùngnhữnghạn chếcủa nó.
2.2. Nhiệmvụnghiêncứu
Để thực hiện đượcmục đích trên, luậnvăn đề ra những
3
nhiệmvụ sau đây:
- Phân tích rõbốicảnhlịchsử và những tiền đề lý luậncủa
sự ra đờitưtưởng triếthọccủa Karl Popper trong tác phẩm “Sự
nghèo nàn của chủ nghĩa lịch sử”.
- Làm rõnội dungcơbảncủatưtưởng triếthọc Karl Popper
trong tác phẩm“Sựnghèo nàn của chủnghĩa lịchsử”.
- Phân tích những giá trị vàhạn chếcủatưtưởng triếthọc
được thể hiện trong tác phẩm “Sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịchsử”
của KarlPopper.
3. Đốitượng và phạm vi nghiên cứucủa luận văn
3.1. Đốitượng nghiên cứu
Đốitượng nghiêncứucủa luậnvăn là nhữngnội dungtư
tưởng triếthọccủa Karl Popper trong tác phẩm “Sự nghèo nàncủa
chủ nghĩalịchsử”. Đối chiếuvới những đốitượng mà Karl Popper
tập trung phê phán là triếthọc Hêghen và chủ nghĩa duyvậtlịchsử
của C. Mác, qua đó chỉ ra những đóng góp vàhạn chếcủa K. Popper
trongcách tiếpcậncủa ôngvề tiến trìnhlịch sử.
3.2. Phạm vinghiêncứu
Luậnvăn giớihạn phạm vi nghiêncứucủa mình trong tác
phẩm “Sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịchsử”của Karl Popper vàmột
số tác phẩmcủa Hêghen vàcủa C. Mác – Ph. Ănghen có liên quan.
4. Cơsở lý luận vàphươngphápnghiên cứucủa luậnvăn
4.1. Cơsở lý luận
Luậnvăndựa trêncơsở lý luận và phương pháp luậncủa
chủ nghĩa Mác – Lênin,tưtưởngHồ Chí Minh và quan điểmcủa
Đảngcộngsản Việt Namvề cácvấn đề xãhội vàlịchsử phát triển
xã hội.
4
4.2. Phương pháp nghiêncứu
Luậnvănsửdụngtổnghợp các phương pháp nghiêncứu
khác nhau. Nhưng chủyếusửdụng các phương pháp chủyếu sau:
phương pháp thống nhất giữa lôgic vàlịchsử, phân tích vàtổnghợp,
so sánh, trừutượnghóa.
5. Bốcục của luậnvăn
Ngoài phầnMở đầu,Kết luận và Tài liệu tham khảo, Luận
văn có nội dungchính gồm3 chương
Chương 1: Điều kiện kinhtế, chính trị - xãhội và tiền đề lý
luậncủasự ra đời tác phẩm “sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịchsử”
của KarlPopper.
Chương 2: Nhữngnội dungcơbảncủatưtưởng triếthọc
KarlPopper trong tác phẩm“sựnghèo nàn của chủ nghĩa lịchsử”
Chương 3: Những đóng góp vàhạn chếcủatưtưởng triết
học Karl Popper trong tác phẩm “sự nghèo nàncủa chủ nghĩalịch
sử”
6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Việc nghiêncứuvề triếthọccủa Karl Popper nói chung và
tưtưởng triếthọc của Karl Popper trong tác phẩm“Sựnghèo nàn của
chủ nghĩalịchsử” nói riêng ở Việt Nam còn khá khiêmtốn. Trong
thời gian trước đây, ởnước ta nhiều công trình nghiêncứuvề Karl
Popper tuy đã xuất hiện, nhưng cònrấthạn chế, chủyếutập trung
phê phántưtưởngcủa ôngvềmộtsố quan niệm chống chủ nghĩa
Mác. Hiện nay ởnước ta, các công trình nghiêncứuvề Karl Popper
có thể chia thành các loại:mộtsố sáchdịch các tác phẩmcủa Karl
Popper,mộtsố công trình nghiêncứutưtưởng Karl Popperdưới
hình thức gián tiếp vàmộtsố công trình nghiêncứu trực tiếp, tuy
nhiên hình thức nghiêncứu gián tiếp vẫn là nhiều nhất.
