Luật Thương mại số 35/2005/QH11 được Quốc hội thông qua ngày
14/6/2005 tại kỳ họp thứ 7 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016
thay thế Luật Thương mại năm 1997 đã khắc phục những điểm chưa phù
hợp của Luật Thương mại 1997 và đã đưa vào Luật Thương mại năm
2005 nhiều khái niệm, quy định mới nhằm điều chỉnh một số loại hình
hoạt động thương mại mà trước đây Luật Thương mại 1997 chưa đề cập
đến. Tuy vậy, bên cạnh một số điểm mới thì vẫn còn có một số khái
niệm, quy định cần được làm rõ hơn và trong số đó có khái niệm “vi
phạm cơ bản hợp đồng”.
Theo quy định tại khoản 13 Điều 3 Luật Thương mại thì vi phạm cơ
bản hợp đồng là “sự vi phạm hợp đồng của một bên gây thiệt hại cho
bên kia đến mức làm cho bên kia không đạt được mục đích của việc giao
kết hợp đồng”. Vi phạm cơ bản nghĩa vụ hợp đồng là cơ sở pháp lý để
áp dụng các chế tài thương mại như tạm ngừng thực hiện hợp đồng
(Điều 308), đình chỉ thực hiện hợp đồng (Điều 310), hủy bỏ hợp đồng
(Điều 312). Tuy nhiên Luật Thương mại năm 2005 còn thiếu các quy
định có tính hướng dẫn cụ thể để làm rõ hơn khái niệm này. Mặt khác,
theo khoản 3 Điều 4 Luật Thương mại 2005 quy định “Hoạt động
thương mại không được quy định trong Luật Thương mại và trong các
luật khác thì áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự”. Tuy nhiên, Bộ luật
dân sự 2015 và các văn bản dưới luật cũng không quy định về vi phạm
cơ bản hợp đồng và không có các văn bản hướng dẫn về vấn đề này.
Trong khi đó, “vi phạm cơ bản hợp đồng” là một chế định pháp luật
được quy định trong Công ước Viên 1980. Kể từ khi có hiệu lực từ ngày
01/01/1988, đến nay đã có 84 quốc gia tham gia, Công ước Viên được
xem là nguồn luật thống nhất về Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế,
đã dung hòa được quan điểm của các quốc gia theo hệ thống Luật Civil
Law và Common Law về vấn đề này.
Điều 25 Công ước Viên 1980 quy định “vi phạm hợp đồng do một bên
gây ra là vi phạm cơ bản nếu sự vi phạm đó làm cho bên kia bị thiệt hại mà
người bị thiệt hại, trong một chừng mực đáng kể bị mất cái mà họ có quyền
chờ đợi trên cơ sở hợp đồng, trừ phi bên vi phạm không tiên liệu được hậu
qủa đó và một người có lý trí minh mẫn cũng sẽ không tiên liệu được nếu họ
cũng ở vào hoàn cảnh tương tự”.
