Bệnh lý động mạch (ĐM), đặc biệt là bệnh động mạch vành (ĐMV)
ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng cơ quan tới mức có thể nguy hiểm đối với
tính mạng người bệnh. Số liệu thống kê của D. Lloyd-Jones và cộng sự [1].
năm 2009 cho thấy hiện mỗi năm trên toàn thế giới có khoảng 34,5% bệnh
nhân tử vong do các bệnh tim mạch. Trong số đó, bệnh ĐMV là một trong
những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Đối với các nước đang phát triển,
trong đó có Việt Nam, bệnh ĐMV đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng và
đang dẫn đến nhiều thay đổi trong mô hình bệnh tim mạch [2].
Mặc dù giải phẫu của các ĐMV đã được nghiên cứu kỹ lưỡng bằng các
kỹ thuật truyền thống và đã được mô tả khá đầy đủ trong các sách giáo khoa
giải phẫu kinh điển, nhưng để đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về hiểu biết giải
phẫu trong chẩn đoán, điều trị và can thiệp bệnh mạch vành, chúng vẫn tiếp
tục được quan tâm nghiên cứu dựa trên những kỹ thuật hiện hình ngày càng
hiện đại hơn.
Mạch máu nói chung và các ĐMV nói riêng thường có nhiều biến
đổi giải phẫu. Nắm vững các biến đổi giải phẫu của các ĐMV là cơ sở quan
trọng cho bác sĩ lâm sàng phiên giải (đọc) các films chụp mạch, phẫu thuật
hay thực hiện các thủ thuật can thiệp mạch máu một cách đúng đắn và chính
xác nhằm nâng cao hiệu quả điều trị. Trong điều trị can thiệp mạch, thầy
thuốc cần biết rõ các thông tin chi tiết về từng đoạn hay nhánh mạch: tần suất
có mặt, vị trí, kích thước, hướng đi và góc tách. Đây là những thông tin không
thể thiếu khi nong hay đặt stent điều trị hẹp, tắc ĐMV.
Có nhiều kỹ thuật bộc lộ ĐMV, như làm khuôn đúc ĐM hay phẫu tích.
Đây là hai kỹ thuật kinh điển được nhiều tác giả sử dụng để nghiên cứu và kết
quả của những nghiên cứu đó đã được thể hiện qua những mô tả trong các sách
giáo khoa giải phẫu kinh điển. Tuy nhiên, các kỹ thuật nghiên cứu này cũng có
những hạn chế: Các khuôn đúc ĐM đơn thuần không cho phép nhận định liên
quan của các mạch máu đó với các cấu trúc của tim (do đã bị làm tiêu đi); tiêu
bản phẫu tích khó đem lại cái nhìn toàn cảnh của toàn bộ lưới mạch trên không
gian ba chiều và việc phẫu tích các nhánh sâu gặp nhiều khó khăn; khó có thể
làm ra một lượng tiêu bản đủ lớn để thấy được hết những biến đổi giải phẫu có
tần suất xuất hiện thấp Trong khi đó, với máy chụp cắt lớp vi tính 64 lớp
(64-MSCT) hay các máy chụp đa đầu dò khác, người ta có thể làm hiện hình
hầu hết các đoạn và các nhánh của các ĐM được nghiên cứu, có thể dựng hình
ảnh các ĐM trên không gian ba chiều trong mối liên quan với các cấu trúc
khác, có thể nhận định được hầu hết các biến đổi giải phẫu và có thể thống kê
được tỷ lệ của các biến đổi giải phẫu dựa trên một số lượng lớn phim chụp.
Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện tại cho phép tái tạo lại hình ảnh các
ĐM ngày càng rõ nét hơn. Theo thông lệ, người ta vẫn coi hình ảnh trên các
phim chụp mạch vành qua da (PCA - Percutaneous Coronary Angiography) là
“chuẩn”, là căn cứ để đánh giá khả năng hiện ảnh của các phương tiện khác.
Tuy 64-MSCT (Multislice Spiral computer tomography) cũng có giá trị rất cao
trong hiện ảnh tim và các ĐMV, có thể cho phép thấy được hình ảnh giải phẫu
bình thường, các biến đổi hay bất thường giải phẫu cũng như các thương tổn,
việc phân tích giá trị hiện ảnh của 64-MSCT so với PCA bằng phân tích toán
học là việc làm cần thiết.
Trên thế giới đã có rất nhiều báo cáo về biến đổi hay bất thường của các
ĐM trên các hình ảnh chụp MSCT. Ở Việt Nam, báo cáo của các nhà chẩn
đoán hình ảnh, các nhà can thiệp mạch hay các nhà ngoại khoa tim mạch chỉ
thu hẹp trong khoảng không gian bệnh lý và thương tổn của một nhánh mạch
nhỏ nào đó mà chưa có những đề tài nghiên cứu đánh giá về giải phẫu và các
biến đổi giải phẫu của các mạch vành. Với những lý do trên, chúng tôi tiến
hành đề tài “Nghiên cứu giải phẫu động mạch vành trên hình ảnh cắt lớp vi
tính 64 lớp, so với hình ảnh chụp mạch qua da” nhằm các mục tiêu:
1. Xác định khả năng hiện ảnh, kích thước, góc tách các đoạn và
nhánh động mạch vành trên chụp cắt lớp vi tính 64 lớp so với
hình ảnh trên chụp mạch vành qua da.
2. Mô tả một số bất thường giải phẫu của động mạch vành dựa trên
hình ảnh chụp cắt lớp vi tính 64 lớp và hình ảnh trên chụp mạch
vành qua da.
